दिव्य मराठी विशेष:आता खरेदी करा, नंतर पैसे भरा; हप्त्यांच्या मोहाने वस्तू स्वस्त वाटतात, लोक अनावश्यक खरेदी करतात

कोरोना महामारीच्या काळात अंबर कोलने थेरपी घेणे सुरू केले. त्यासाठी ऑनलाइन टी-शर्ट आणि लेगिंग्ज पसंत केली. तिथे एक आकर्षक ऑफर होती. ती संपूर्ण रक्कम सहा आठवड्यांच्या चार हप्त्यांमध्ये परत करू शकते. अशा परिस्थितीत, ५० डॉलरचा टी-शर्ट १२.५० डॉलरमध्ये आणि १३० डॉलरचा लेगिंग्ज १२.५० डॉलरमध्ये मिळत होती. विशेष म्हणजे थकबाकीचे व्याजही भरायचे नव्हते. या दोन्ही वस्तू इतर प्लॅटफॉर्मवर स्वस्त मिळत असल्या तरी तिला या योजनेचा धोका समजला नाही.

लक्षात येईपर्यंत उशीर झाला होता. हप्त्यांच्या आमिषाखाली, सरासरी खरेदी किंमत २०० ते ४०० डॉलरपर्यंत होती. नियमित बिले भरण्यास त्यांना अपयश येऊ लागले. नवऱ्याची मदत घ्यावी लागली. बेकरीत काम करावे लागले. काही उत्पादने अगदी ईबेवर विकावी लागली.

ही व्याजमुक्त पीस पेमेंट योजना म्हणजे ‘आता खरेदी करा,नंतर पैसे भरा’ (Buy Now, Pay Later). ऑस्ट्रेलियन वित्तीय तंत्रज्ञान कंपनी आफ्टरपेने ही योजना प्रथम सादर केली. या महिन्यात अॅपलने मोबाइल खरेदीसाठीही अशी ऑफर दिली आहे. वैयक्तिक वित्त तज्ज्ञ म्हणतात, आर्थिक सुरक्षेचा सामान्य नियम म्हणजे अंदाजपत्रक आणि खर्चावर नियंत्रण ठेवणे. पण मूळ किमतीपेक्षा उत्पादन स्वस्त आहे असे वाटावे हा त्याचा हेतू आहे. यामुळे खर्चावरील नियंत्रण सुटते. यूएसमध्ये यावर ग्राहक आर्थिक संरक्षण ब्युरोने चौकशी सुरू केली. ब्युरोच्या मॅनेजर लौरा उडिस म्हणतात, “कोणत्याही व्याजाची ऑफर मोहक असते.

असे फसतात: महसूल विश्लेषक जारेड वाइसेल म्हणतात, ‘लोक अशा वस्तू घेतात जे ते सहसा खरेदी करत नाहीत.’ जेव्हा हप्ता चुकतो तेव्हा त्रास होतो. इथूनच फरक निर्माण होऊ लागतो. उशिरा पेमेंटवर १० दिवसांसाठी आफ्टरपे शुल्क ८ डॉलर. याचा तुमच्या क्रेडिट स्कोअरवर परिणाम होऊ लागतो. पुढील कर्ज मिळणे कठीण आहे.

एखादी वस्तू खरेदी करणे योग्य, भरमसाट खरेदीपासून दूर राहण्याचा सल्ला

ही योजना स्वयंपाकघरातील उपकरणासारख्या एखाद्या वस्तूसाठी योग्य आहे; परंतु लोक कपडे आणि घर सजावटीच्या वस्तूदेखील खरेदी करतात. अचानक आठ हप्ते चुकवावे लागतात आणि त्रास सुरू होतो. वैयक्तिक वित्त सल्लागार ज्युली-एल्मा म्हणतात, अनावश्यक वस्तू खरेदी करण्यासाठी हप्ते भरण्याची योजना टाळली पाहिजे.