दिव्य मराठी एक्सप्लेनर:काय आहे अमेरिकेचे फीनिक्स घोस्ट ड्रोन, ज्याद्वारे युक्रेन करत आहे रशियन सैन्याला उद्ध्वस्त

या वर्षी फेब्रुवारीमध्ये रशियन सैन्याचा एक मोठा ताफा युक्रेनची राजधानी कीव्ह ताब्यात घेण्यासाठी पुढे जात होता. तथापि, काही आठवड्यांतच असे दिसून येऊ लागले की, रशियन सैन्य पुढे जाण्यास असमर्थ आहे. तर लढाऊ विमाने, रणगाडे आणि चिलखती वाहनांच्या बाबतीत युक्रेनियन सैन्य रशियन सैन्याच्या पुढे नाही. अशा परिस्थितीत रशियन ताफ्याला थांबवणारे शस्त्र कोणते हा मोठा प्रश्न होता. उत्तर आहे युक्रेनचे शक्तिशाली ड्रोन.

आता अमेरिकेने युक्रेनला नवे आत्मघाती फीनिक्स घोस्ट ड्रोन दिले आहे. युक्रेनच्या डोनबास भागात हे ड्रोन रशियन सैन्यासाठी हाक ठरू शकते, असे तज्ज्ञांचे मत आहे.

अशा परिस्थितीत जाणून घेऊया अमेरिकेचे फीनिक्स घोस्ट ड्रोन किती धोकादायक आहे? युक्रेनने आतापर्यंत कोणत्या ड्रोनद्वारे रशियन हवाई हल्ले रोखले आहेत? युक्रेनसाठी ड्रोन किती प्रभावी आहेत?

अमेरिकेने युक्रेनला दिलेले फिनिक्स घोस्ट ड्रोन किती धोकादायक आहे?

रशियाचा मुकाबला करण्यासाठी अमेरिकेने युक्रेनला नवीन आत्मघाती फिनिक्स घोस्ट ड्रोन देण्याची घोषणा केली आहे. अमेरिका युक्रेनला असे 120 हून अधिक ड्रोन देणार आहे. या ड्रोनची विशेषता म्हणजे हे आत्मघातकी असणे. म्हणजेच रशियन तळ, रणगाडे, सैनिक किंवा विमाने नष्ट करून ते स्वतः शहीद होईल. फिनिक्स घोस्ट अमेरिकेच्या संरक्षण विभागाशी संलग्न असलेल्या आयव्हेक्स एरोस्पेस या कंपनीने अमेरिकन हवाई दलाच्या सहकार्याने विकसित केले आहे. मात्र, फिनिक्स घोस्ट ड्रोनचे कोणतेही फोटो अद्याप प्रसिद्ध झालेले नाहीत.

पेंटागॉनचे प्रवक्ते जॉन किर्बी यांच्या मते, ते ऑपरेट करण्यासाठी जास्त प्रशिक्षणाची आवश्यकता नाही. हे युक्रेनच्या डोनबास प्रदेशात प्रथम वापरले जाऊ शकते, कारण ते मैदानी प्रदेशांसाठी मारक आहे. युक्रेनच्या डॉनबासमध्ये रशियन हल्ले रोखण्यासाठी हे सर्वात अचूक शस्त्र असल्याचे किर्बीचे म्हणणे आहे. युक्रेनच्या लष्कराची गरज लक्षात घेऊन या ड्रोनची खास रचना करण्यात आली आहे.

फिनिक्स घोस्ट ड्रोन अमेरिकन स्विचब्लेड ड्रोनसारखेच आहे का?

नवीन ड्रोन जुन्या स्विचब्लेड ड्रोनसारखेच आहे, जे अमेरिकन कंपनी एरो व्हायरनमेंटने 2012 मध्ये अफगाणिस्तानातील अमेरिकन सैन्यासाठी तयार केले होते. स्विचब्लेड ड्रोन लाइटनिंग वेपन्सच्या श्रेणीत येते. ही अशी शस्त्रे आहेत जी शत्रूच्या प्रदेशावर फिरत राहतात आणि लक्ष्य दिसताच हल्ला करतात. हे क्षेपणास्त्र आणि ड्रोन यांचे मिश्रण असल्याचे तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे.

हे ड्रोन कोणत्याही विशिष्ट लक्ष्याशिवाय लॉन्च केले जाते. हे एखाद्या ठिकाणावर घिरट्या घालत राहतात. मग कंट्रोल स्टेशनवरील ऑपरेटर या ड्रोनला लक्ष्य नियुक्त करतो आणि ते हल्ला करतात. यामध्ये सेन्सर्स आहेत, जे समोरून येणारे टार्गेट ओळखतात. स्विचब्लेड 300 मॉडेल 10 किलोमीटरपर्यंत प्रवास करू शकते आणि 15 मिनिटे हवेत राहू शकते. स्विचब्लेड 600 मॉडेल 40 किलोमीटरपर्यंत प्रवास करू शकते आणि 40 मिनिटे हवेत राहू शकते.

युक्रेन कोणत्या रणनीतीने ड्रोन वापरत आहे?

युक्रेनवरील हल्ल्याच्या सुरुवातीला रशियाला आशा होती की, ते कीव्हच्या हवाई क्षेत्रावर नियंत्रण ठेवू शकतील. मात्र, युक्रेन ड्रोनचा वापर करत होता आणि त्यामुळे रशियाला अद्याप कीव्हच्या हवाई क्षेत्रावर ताबा मिळवता आलेला नाही. तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की युक्रेन वेगवेगळ्या प्रकारे रशियन सैन्याविरुद्ध ड्रोन वापरत आहे.

युक्रेन रणगाडाविरोधी क्षेपणास्त्रांसह रशियन टॅंक नष्ट करण्यासाठी ड्रोनचा वापर करत आहे. इन्फ्रारेड कॅमेरे असलेले ड्रोन त्यांच्या इंजिनच्या उष्णतेने टॅंक कुठे आहेत ते शोधतात. हे सोपे आहे, कारण रशियन सैनिक थंडीपासून वाचण्यासाठी टॅंकची इंजिने चालू ठेवत आहेत. युक्रेनचे लष्करही बॉम्ब टाकण्यासाठी ड्रोनचा वापर करत आहे.

युक्रेनियन सैन्याने ड्रोन वापरण्याची क्षमता दाखवून आपल्यापेक्षा कितीतरी पटीने मोठ्या रशियन सैन्याला रोखण्यात यश मिळवले आहे. या कारणास्तव रशियन सैन्य आतापर्यंत युक्रेनच्या हल्ल्यांना प्रत्युत्तर देण्यास सुस्त ठरले आहे.

युक्रेन रशियाविरुद्ध कोणते मोठे प्राणघातक ड्रोन वापरत आहे ते जाणून घेऊया…

बेयरेकतार TB-2 ड्रोन: रशियाची ट्रेन, टँक आणि युद्धनौका उद्ध्वस्त केली

युक्रेनकडे तुर्कस्तानमध्ये बनवलेले मोठे अविस्मरणीय TB-2 ड्रोन आहेत, जे प्राणघातक हल्ले करण्यास सक्षम आहेत. या ड्रोनने युक्रेनने रशियाची तेलाने भरलेली ट्रेन उडवून दिली. ही ट्रेन रशियन सैन्याला इंधन पुरवठा करणार होती. युक्रेनने रशियन सैन्याच्या मोठ्या ताफ्याला फेब्रुवारीमध्ये बेयरेकतारमुळे कीव्हमध्ये प्रवेश करू दिला नव्हता. यादरम्यान, बेयरेक्टरने हजारो रशियन टॅंक आणि चिलखती वाहने नष्ट केली होती.

एवढेच नाही तर खार्किवजवळ या ड्रोनने रशियन सैन्याचीही मोठी हानी केली आहे. या ड्रोनने रशियन सैन्याचा संपूर्ण कॉलम नष्ट केला.

स्विचब्लेड ड्रोन: एवढे अचूक की, एकाच व्यक्तीला मारण्यासाठीही पुरेसे

युक्रेनकडे अमेरिकेचे स्विचब्लेड ड्रोन देखील आहे, जे इतके अचूक आहे की ते एखाद्या व्यक्तीला देखील लक्ष्य करू शकते. अमेरिकेनेही युक्रेनला असे सुमारे 300 ड्रोन दिले आहेत. रशियाविरुद्धच्या युद्धात युक्रेनही त्याचा वापर करत आहे.

मोठ्या ड्रोनच्या विपरीत, स्विचब्लेडला लॉन्च करण्यासाठी जास्त फ्रिल्सची आवश्यकता नसते. क्षेपणास्त्रांच्या विपरीत, हे आपल्याला लक्ष्य ओळखण्यासाठी सतर्क करते आणि नंतर क्षेपणास्त्र ड्रोन लक्ष्यावर हल्ला करते. स्विचब्लेड ड्रोनला कॅमिकाझे किंवा आत्मघाती ड्रोन देखील म्हणतात, कारण जेव्हा ते लक्ष्यावर आदळतात तेव्हा ते स्वतःही नष्ट होतात.

अफगाणिस्तानातही रशियाचा पराभव अमेरिकन शस्त्रांमुळे झाला होता का?

होय, 1986 ते 1988च्या अफगाण युद्धाच्या सुरुवातीला रशियन हवाई हल्ल्यांनी अफगाणिस्तानच्या मुजाहिदीनचे बरेच नुकसान केले होते. मात्र, त्यानंतर जेव्हा मुजाहिदीनला त्यांच्या खांद्यावर ठेवून चालवण्यात येणारे क्षेपणास्त्रे मिळाली, तेव्हा युद्धाचे संपूर्ण चित्रच बदलले. खरे तर ते अमेरिकन स्टिंगर मिसाईल होते.

अमेरिकेने अफगाण मुजाहिदीनला या युद्धात वापरण्यासाठी 1000 स्टिंगर क्षेपणास्त्रे दिली होती. यादरम्यान अफगाणिस्तानातून 340 स्टिंगर क्षेपणास्त्रे डागण्यात आली, ज्यात 269 रशियन विमाने पाडण्यात आली. अफगाणिस्तानात रशियाच्या पराभवाचे कारण हीच स्टिंगर क्षेपणास्त्रे होती. रशियाच्या हल्ल्याविरोधात अमेरिकेने युक्रेनला स्टिंगर क्षेपणास्त्रेही दिली आहेत. या क्षेपणास्त्रांद्वारे युक्रेनने रशियाची 71 हेलिकॉप्टर आणि लढाऊ विमाने पाडली आहेत.

अशा परिस्थितीत अमेरिकेचे आत्मघाती फिनिक्स घोस्ट ड्रोन हे रशियाविरुद्धच्या युद्धात युक्रेनसाठी विजयाचे हत्यार ठरू शकते, असे तज्ज्ञांचे मत आहे.

रशियाकडेही आहे का प्राणघातक ड्रोन?

तज्ज्ञांच्या मते रशिया ड्रोनवर फारसा अवलंबून नाही. परंतु रशियन सैन्य ड्रोनचा वापर करते. रशियन सैन्याचे मुख्य ड्रोन ऑर्लन-10 आहे. सेंट पिट्सबर्ग येथील सेंटर फॉर स्पेशल टेक्नॉलॉजीने हे छोटेसे पाळत ठेवणारे ड्रोन तयार केले आहे.

त्याच्या पंखांचा विस्तार 10 फूट आहे. टेहळणी प्रणाली त्याच्या डिझाइनमध्ये सोपी आहे. हवाई छायाचित्रणासाठी कॅनन ईओएस-डी सिरीजचे कॅमेरे वापरले जातात. यात थर्मल इमेजिंग आणि व्हिडिओ कॅमेरेदेखील आहेत.