कामाची गोष्टबँक खात्यात चुकून आले 6 कोटी:खर्चही केले, अशी चूक तुम्ही करू नका; या मुळे भोगावा लागेल 3 वर्षे तुरुंगवास

अनेकवेळा असे घडते की आपण चुकून आपले पैसे दुसऱ्या खात्यात ट्रान्सफर करतो, पण काय होते जेव्हा कोट्यवधी रुपये अज्ञात व्यक्तीच्या खात्यात ट्रान्सफर होतात आणि तो पैसे खर्च करतो. असाच काहीसा प्रकार एका जोडप्यासोबत घडला.

संपूर्ण प्रकरण

एका जोडप्याने नवीन घर घेतले. त्यांना घरासाठी पैसे द्यायचे होते. मात्र, चुकीचे बँक तपशील प्रविष्ट केल्यामुळे, पैसे दुसऱ्याच्या खात्यात ट्रान्सफर झाले. ज्या व्यक्तीच्या खात्यात हे पैसे गेले त्याचे नाव अब्देल घडिया असे आहे. 24 वर्षीय अब्देल हे ऑस्ट्रेलियातील सिडनी येथे राहतात आणि व्यवसायाने एक रॅपर आहेत. सकाळी उठल्यावर खात्यात करोडो रुपये असल्याचे त्याने पोलिसांना सांगितले. त्यानंतर विविध ठिकाणांहून सुमारे 5 कोटींचे सोने खरेदी केले. 90 हजार रुपयांची खरेदी केली. एटीएममधून उरलेले पैसे काढले, महागडे कपडे, मेकअपच्या वस्तू खरेदी केल्या.

हा प्रकार उघडकीस आल्यानंतर तो तुरुंगात गेला. 2 नोव्हेंबर रोजी अब्देलला सिडनी न्यायालयात हजर करण्यात आले, जिथे त्याला बँक फसवणुकीशी संबंधित प्रकरणात दोषी ठरवण्यात आले. त्याच्या शिक्षेची घोषणा डिसेंबरमध्ये होणार आहे.

हे प्रकरण वाचून तुम्हाला नक्कीच वाटले असेल की, ऑस्ट्रेलियन लोकही असेच करतात तर. आपल्या देशात अशा अनेक घटना घडतात. लोक अगदी किरकोळ पैसेही खर्च करतात.

आज कामाची गोष्ट मध्ये या विषयावर बोलूया आणि जाणून घेऊया की चुकीच्या खात्यात पैसे ट्रान्सफर झाले आणि समोरची अनोळखी व्यक्तीने ते पैसे खर्च केले, मग याबाबत भारतात काय कायदा आहे?

आमचे तज्ञ दिल्लीतील पटियाला हाऊस कोर्टातील अ‍ॅड. ललित वलेचा आणि भोपाळचे अ‍ॅड. अविनाश गोयल हे आहेत.

आपण बातमीला दोन भागात समजून घेऊयात...

पहिल्या भागात बोलूया… चुकून कोणी आमच्या खात्यात पैसे ट्रान्सफर केले तर काय करावे किंवा काय होईल.

प्रश्न- चुकून कोणाच्या खात्यात पैसे आले तर काय करावे?

अ‍ॅड. अविनाश गोयल- तुम्हाला 2 ठिकाणी याबाबत माहिती द्यावी लागेल-

लक्षात ठेवा की तुमच्या खात्यात हस्तांतरित केलेला पैसा हा एखाद्याचा बेकायदेशीर निधी किंवा देशविरोधी कारवायांसाठी पाठवलेला पैसा असू शकतो. अशा परिस्थितीत संशयाची सूई तुमच्याकडेही वळू शकते. त्यामुळे या प्रकरणाची माहिती पोलिसांना देणे आवश्यक आहे.

प्रश्न- खात्यात आलेले पैसे मी चुकून खर्च केले तर?

अ‍ॅड. ललित वलेचा- ज्या व्यक्तीचे पैसे तुम्ही खर्च केलेत तो तुमच्यावर खटला दाखल करु शकतो. कलम 34 आणि 36 अंतर्गत तो तुमच्याविरुद्ध दिवाणी प्रक्रिया न्यायालयात वसुलीचा खटलाही दाखल करू शकतो. अशा परिस्थितीत बँका आणि न्यायालयेही त्याला मदत करतात.

प्रश्न- वरील क्रिएटिव्हमध्ये IPC च्या कलम 406 चा उल्लेख आहे, हे कलम केव्हा आणि कुठे लागते?

उत्तर- जर एखाद्या व्यक्तीने, इतर कोणत्याही व्यक्तीच्या मालमत्तेवर किंवा कोणत्याही प्रकारच्या पैशावर अल्प काळासाठी हक्क संपादन केला असेल, तिचा दुरुपयोग केला असेल, ती मालमत्ता किंवा पैसा खर्च केला असेल किंवा कोणत्याही फसव्या पद्धतीने त्याच्या नावावर केला असेल. त्यानंतर त्याच्यावर भादंवि कलम 406 अंतर्गत कारवाई केली जाते.

आता बातमीच्या दुसऱ्या भागावर लक्ष केंद्रित करूया… चुकून दुसऱ्याच्या खात्यात पैसे ट्रान्सफर झाल्यावर आपण काय करू शकतो आणि काय होईल.

प्रश्न- जर मी चुकून आर्थिक दुर्बल व्यक्तीच्या खात्यात पैसे टाकले आणि त्याने ते खर्च केले. यासाठी त्याला शिक्षाही झाली, मात्र आर्थिक अडचणींमुळे तो पैसे परत करू शकत नाही, मग माझी वसुली होणार नाही का?

अ‍ॅड. ललित वलेचा- तुम्हाला नक्की मिळेल, पण त्यासाठी तुम्हाला खटला लढवावा लागेल. जेव्हा न्यायालय त्या व्यक्तीला आयपीसी कलम 406 अंतर्गत शिक्षा देईल. त्यानंतर तुम्हाला दिवाणी प्रक्रिया न्यायालयात रिकव्हरी सूट दाखल करावा लागेल. त्यानंतर न्यायालय आरोपीची सर्व प्रकारची मालमत्ता पाहील, ती संलग्न करुन त्यानंतर त्या मालमत्तेद्वारे तुम्हाला तुमच्या पैशाची वसुली होईल.

पुढे जाण्यापूर्वी अशा परिस्थितीसाठी आरबीआयची मार्गदर्शक तत्त्वे वाचा-

प्रश्न- चुकीच्या खात्यात पैसे ट्रान्सफर झाले, तर पैसे पाठवणारी व्यक्ती काय करू शकते?

अ‍ॅड. अविनाश गोयल- तुमचे पैसे परत मिळवण्यासाठी…

हे पण जाणून घ्या

लक्षात ठेवा- तुम्ही ज्या बँक खात्यात पैसे ट्रान्सफर केले आहेत तेच या समस्येचे निराकरण करू शकतात.

प्रश्न- जर मी अवैध खाते क्रमांकावर पैसे ट्रान्सफर केले असतील तर?

उत्तर- अवैध खाते म्हणजे ते खाते, जे बँकेत नाही किंवा पूर्वी होते आणि आता काही कारणाने बंद झाले आहे. जर तुम्ही अशा खात्यात पैसे ट्रान्सफर केले असतील. मग तुमचे पैसे आपोआप तुमच्या खात्यात परत येतील.

प्रश्न- प्राप्तकर्त्याच्या परवानगीशिवाय बँक तुमचे पैसे परत करू शकते का?

उत्तर- ज्याच्या खात्यात चुकून पैसे जमा झाले आहेत त्याच्या परवानगीशिवाय बँक तुम्हाला पैसे परत करू शकत नाही. त्या व्यक्तीची माहिती बँकेला द्यावी लागते.

अखेरीस पण महत्त्वाचे

फक्त एक रुपया ते दहा रुपये ट्रान्सफर करण्याचा फंडा स्वीकारा

अनेक लोक पैसे हस्तांतरित करण्यासाठी ही पद्धत वापरत असतील. कोणत्याही बँकिंग पुस्तकात असा उल्लेख नाही, पण त्याचा अवलंब केल्यास मोठा पैसा बुडण्याची भीती राहणार नाही. तुम्हाला ज्या मोडमध्ये पैसे टाकायचे आहेत, तुम्ही ज्यांना पैसे देऊ इच्छिता त्यांचा खाते क्रमांक आणि इतर तपशील प्रविष्ट करा.

तपशील जतन केल्यानंतर, प्रथम 1 रुपये ते फक्त 10 रुपये ट्रान्सफर करा. समोरच्या व्यक्तीपर्यंत पैसे पोहोचताच ते मिळाल्याचा आणि ती रक्कम कपात करण्याचा संदेश तुमच्या मोबाइलवर येईल. समोरच्या व्यक्तीला फोन करून विचारा की त्याला एक रुपया मिळाला की नाही. याची पुष्टी होताच, तुम्हाला पुन्हा टाकायची असलेली रक्कम टाका.