करिअर फंडा:भारत - अमेरिका आणि युरोपमधील शाळांमधील 3 प्रमुख फरक, सर्व विषयांचा आदर करून, संवादात्मक शिक्षणामुळे सुधारेल स्थिती

आपल्या करिअरची सुरुवात शाळांपासून होते. आणि प्रत्येक देशाची व्यवस्था थोडी वेगळी असते. अनेक लोक विचार करत राहतात की अमेरिका आणि युरोपमधील शाळा कशा वेगळ्या आहेत. चला आज जाणून घेऊया.

विद्यार्थ्यांनी निवडावा विषय

अशा शिक्षण व्यवस्थेची कल्पना करा जिथे 10वी नंतर एखाद्या व्यक्तीला विषय निवडण्यासाठी कोणतेही बंधन नाही. म्हणजेच त्याला जे काही शिकायचे आहे ते तो निवडू शकतो, मग ते अभिनय, विज्ञान, अर्थशास्त्र, कला किंवा क्रीडा असेल.

उदाहरणार्थ, मला बॅडमिंटन खेळायला आवडते, त्यामुळे इयत्ता 11व्या वर्गात शारीरिक शिक्षण, भौतिकशास्त्र आणि गणित या विषयांसोबतच मी बॅडमिंटनचा अभ्यास करू शकतो. आणि त्यात मास्टर्स किंवा कदाचित त्याहूनही पुढे शिक्षण घेण्याची सोय असेल. तुमच्या मनात हा प्रश्न नक्कीच येत असेल की संगीत, नृत्य किंवा बॅडमिंटन किंवा क्रिकेटसारख्या खेळांमध्ये शैक्षणिकदृष्ट्या काय शिकवले जाईल आणि किती शिकवले जाऊ शकते, म्हणजे फक्त उच्च माध्यमिक किंवा फक्त पदवी स्तरापर्यंत किंवा पूर्ण पदवीपर्यंत. तर याचं उत्तर आहे की आयुष्यभर फक्त 'बॅडमिंटन'चा अभ्यास करता येतो.

उदाहरणार्थ, बॅडमिंटन खेळायला शिकण्याबरोबरच बॅडमिंटनचा स्वतःचा इतिहास, विज्ञान आणि अर्थशास्त्रदेखील आहे, ज्याचे संशोधन करून पदव्युत्तर शिक्षणापर्यंत अभ्यास करता येईल.

जरा विचार करा, एक बॅडमिंटनपटू जो बॅडमिंटनचा सराव तर करतोच, पण त्याला त्याचा इतिहास, विज्ञान आणि अर्थशास्त्रही अवगत असते, तो बाकीच्यांपेक्षा वेगळा असेल ना? इतर विषयांच्या अभ्यासाचा ओढा नसलेले असे खेळाडू भारताची मेडल संख्या वाढवू शकतात का?

आपल्या सर्वांना माहिती आहे की सर्व लोक शीर्षस्थानी पोहोचत नाहीत. जे लोक बॅडमिंटन खेळले, पण या खेळात विशेष काही करू शकले नाहीत, ते त्यांचे शिक्षण पूर्ण करून बॅडमिंटन क्षेत्रात रोजगार मिळवू शकतील, जसे की एखाद्याला प्रशिक्षक व्हायला आवडते, एखाद्याला समालोचक किंवा आणखी काही. किंवा मग एखादा शटल-कॉक्स आणि रॅकेट बनवण्याची युनिट सुरू करणे पसंत करू शकतो. मग स्पोर्ट्स शॉपपासून स्पोर्ट्स अकादमीपर्यंतचा मार्ग मोकळा होईल आणि बॅडमिंटन शिकवणाऱ्या आणखी लोकांची गरज भासेल.

करिअर फंडामध्ये आपले स्वागत आहे!

मला माहिती नाही की एखाद्या देशात या पातळीवर प्रयत्न केले गेले आहेत, परंतु समजून घेण्याची गोष्ट अशी आहे की तेथे बरेच काही करण्याची क्षमता आहे. अमेरिका आणि युरोपातील अनेक देशांच्या शिक्षण पद्धती कालांतराने विकसित झाल्या आहेत आणि आज त्या भारताच्या शिक्षण पद्धतीपेक्षा अधिक कार्यक्षम, प्रगत आणि सकारात्मक परिणाम देणाऱ्या असल्याचे सिद्ध झाले आहे.

आज आपण ते लोक काय करत आहेत जे आपण करत नाही हे पाहण्याचा प्रयत्न करू.

1) फरक क्रमांक 1 - ब्रिटिश साम्राज्यवादाची सावली

ब्रिटिश साम्राज्यवादाच्या काळातील भारताच्या शिक्षण व्यवस्थेमध्ये घोकंपट्टी, चांगले हस्ताक्षर, मानसिक गणना इत्यादी आवश्यक कौशल्यांवर खूप भर होता, तर युरोप आणि अमेरिकेतील शाळा आता याच्या पलीकडे जाऊन गंभीर विचार, समस्या सोडवण्याची कौशल्ये विकसित करत आहेत. तर्कशास्त्र, हाताने शिकण्याचा आग्रह धरतात. याचा थेट परिणाम त्यांच्या कार्यसंस्कृतीवर होतो.

मला तो किस्सा आठवतो जेव्हा भारतातील एका प्रतिष्ठित व्यक्तीने बंगलोरमधील सर्वोत्तम शाळेला भेट दिली आणि "तिथे ऋतू का आहेत?" असा प्रश्न विचारला. फक्त काही विद्यार्थीच याचे उत्तर देऊ शकले पण जेव्हा त्यांना पुढे विचारण्यात आले की, पृथ्वी जर 23.5° पेक्षा जास्त किंवा कमी झुकली असेल तर काय फरक पडेल, ते उत्तर देऊ शकले नाहीत. जेव्हा त्या गृहस्थाने जपानमधील एका शाळेत हाच प्रश्न विचारला तेव्हा मुले सांगू शकली की जर कोन 23.5° पेक्षा जास्त असेल तर जपानमध्ये वर्षभर बर्फ पडेल.

भारतीय शाळांना आता वस्तुस्थितीवर आधारित शिक्षणातून बाहेर पडून 'संकल्पना' आधारित शिक्षणावर भर द्यावा लागेल, असा या म्हणीचा अर्थ आहे. हे सोपे किंवा नैसर्गिक नाही.

2) फरक क्रमांक 2 – सर्व विषयांचा आदर

भारतीय शाळांमधील अभ्यासक्रम सामान्यत: गणित, विज्ञान आणि भाषा यासारख्या शैक्षणिक विषयांवर अधिक लक्ष केंद्रित करतो. याउलट, युरोप आणि यूएस मधील अभ्यासक्रम अधिक वैविध्यपूर्ण असतात, ज्यात कला, संगीत, शारीरिक शिक्षण आणि व्यावसायिक प्रशिक्षण या विषयांचा समावेश असतो. मग विविध विषय घेणार्‍या विद्यार्थ्यांशी संबंधित सामाजिक आचरण आणि वृत्ती भारतात अधिक न्याय्य आहे. जसे जीवशास्त्र आणि मानव संसाधन मुलींचे विषय, किंवा कमी टक्केवारी आणणाऱ्या ह्यूमॅनिटीज इ.

तेथे अनेक ठिकाणी अभ्यासक्रम 'विषया'च्या आधारे न बनवता 'टॉपिक'च्या आधारे बनवण्याचा उपक्रमही सुरू झाला आहे, म्हणजे तुम्ही इतिहासाचा अभ्यास करणार नाही तर "दुसरे महायुद्ध" या शीर्षकाखाली ते शिकणार. आणि त्याच प्रकारे भौतिकशास्त्र नाही तर थर्मोडायनामिक्सच्या नियमांचा अभ्यास कराल इ.

3) फरक क्रमांक 3 – शिकवण्याच्या पद्धती

भारतीय शाळा अनेकदा पारंपरिक अध्यापन पद्धती वापरतात जसे की लेक्चर, नोट्स लिहायला लावणे आणि होमवर्क असाइनमेंट. याउलट, युरोपियन आणि अमेरिकन शाळांमध्ये ग्रुप-वर्क, प्रोजेक्ट बेस्ड लर्निंग आणि ऑनलाइन शिक्षण यासारख्या अधिक परस्परसंवादी शिक्षण पद्धतींचा समावेश होतो.

जरा विचार करा, इयत्ता सहावीत, अकबराचा राज्याभिषेक कधी झाला होता?" या तारखेची घोकंपट्टी करण्याऐवजी एक फॅन्सी ड्रेस स्पर्धा ठेवली. ज्यामध्ये सर्व मुले मुघल काळातील कपडे घालून येतील किंवा मुघल काळातील पदार्थ घरून बनवून आणतील वा शाळेत बनवतील!

हे असे शिक्षण असते ज्यामुळे तुमची या विषयातील आवड वाढेल, हा विषय तुम्हाला ओझे वाटणार नाही, दैनंदिन जीवनात शिक्षणाचा उपयोग समजेल आणि हा ठेवा आयुष्यभर तुमच्यासोबत राहील.

या तीन मुख्य फरकांशिवाय शाळेच्या पायाभूत सुविधांचा दर्जा, शिक्षकांचे पगार भत्ते, त्यांना दिल्या जाणाऱ्या सुविधा, प्रशिक्षणाचा अभाव इत्यादींबद्दल कोणाला माहिती नाही. शाळांमध्ये (विशेषतः ग्रामीण सरकारी शाळांमध्ये) शिक्षकांची अनुपस्थिती हीदेखील भारतातील एक मोठी समस्या आहे.

एखाद्या वस्तूच्या कमतरतेचा 'स्वीकार' हा त्या क्षेत्रातील 'विकासाचा' पहिला दुवा असतो, असे म्हणतात. अमेरिका आणि युरोपमधील शाळांच्या तुलनेत भारतीय शाळांमधील 'उणिवा निदर्शनास आणून देणे' आणि 'सुधारणेची आशा' हे आपल्यासाठीही असे पाऊल असू शकते.

आजचा करिअर फंडा हा आहे की, भारतातील शाळांना जुन्या कालखंडातून बाहेर पडून शिक्षण व्यवस्थेत अधिकाधिक विषयांचा समावेश करावा लागेल आणि चांगल्या निकालांसाठी शिकवण्याच्या पद्धती सुधाराव्या लागतील.

करून दाखवू!