महागाईमुळे चीन-जपानमध्ये मूल जन्माला न घालण्याचा ट्रेंड:जगातील दोन मोठ्या अर्थव्यवस्थांत जगणे भारतापेक्षा 150% महाग

घटत्या जन्मदरामुळे जपान विखुरण्याच्या मार्गावर असल्याची चिंता जपानचे पंतप्रधान फुमियो कुशिदा यांनी नुकतीच व्यक्त केली आहे. ही स्थिती केवळ जपानची नाही… आशिया खंडातून जगाची महासत्ता बनण्याची स्वप्ने पाहणाऱ्या चीनसाठीही घटता जन्मदर चिंता वाढवत आहे.

चीन जगातील दुसऱ्या क्रमांकाची अर्थव्यवस्था आहे आणि जपान तिसऱ्या क्रमांकावर आहे. म्हणजेच जगातील दोन सर्वात समृद्ध देशांमध्ये दरवर्षी जन्माला येणाऱ्या मुलांची संख्या कमी होत आहे.

तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की या दोन्ही देशांतील विवाहित जोडपी कुटुंब वाढवण्यात फारसा रस दाखवत नाही आहेत. याचे कारण काय? हे थोडं विचित्र वाटेल, पण यामागे एक प्रमुख कारण महागाई आहे.

होय, केवळ आशियातीलच नाही तर जगातील दोन समृद्ध देशांतील तरुणांना महागाईमुळे कुटुंबे वाढवायची नाहीत.

खाण्या-पिण्याचा खर्च, मुलांच्या शिक्षणाचा खर्च, घराचे वाढते भाडे… या गोष्टींची काळजी फक्त लहान किंवा गरीब देशांतील कुटुंबांनाच वाटत असेल, तर तसे नाही.

जपानमध्ये राहणे भारताच्या तुलनेत 182% जास्त महाग आहे. त्याच वेळी, चीनमध्ये राहणे भारताच्या तुलनेत 104% जास्त महाग आहे.

सरकारी धोरणे, सामाजिक रचना आणि आर्थिक परिस्थितीमुळे आज चीन आणि जपान या दोन्ही देशांतील तरुणांची विचार करण्याची पद्धत बदलत आहे. प्राधान्यक्रम बदलले आहेत आणि त्यामुळेच आज येथे लोकसंख्या घटणे सुरू झाले आहे.

चला, जगातील दोन सर्वात श्रीमंत देशांतील लोकांच्या विचारसरणीमुळे महागाई कशी बदलत आहे ते तुम्हाला सांगतो.

प्रथम पाहा, भारताच्या तुलनेत जपान किती महाग आहे...

जपानमध्ये बटाटे-टोमॅटो, रेस्टॉरंटचे जेवण किंवा घरभाडे किंवा औषधे आणि वाहतूक… प्रत्येक गोष्ट भारतापेक्षा खूपच महाग आहे.

भारतातील एका महानगरात 1 किलो बटाटा सरासरी 32 रुपयांना आणि 1 किलो टोमॅटो सरासरी 45 रुपयांना मिळतात. तर जपानमध्ये बटाटा 290 रुपये आणि टोमॅटो 394 रुपये किलोने मिळतात.

टूथपेस्टच्या एका ट्यूबची किंमत भारतात 88 रुपये आणि जपानमध्ये 121 रुपये आहे. दोन चित्रपटांची तिकिटे भारतात 650 रुपयांत मिळतात, तर जपानमध्ये त्याच तिकिटांची किंमत 2200 रुपयांपेक्षा जास्त आहे.

खाली दिलेल्या ग्राफिक्सच्या मदतीने समजून घ्या, जपान आणि भारतातील किंमतींमध्ये काय फरक आहे…

जपानमधील महागाई आणि सामाजिक परिस्थितीचा परिणाम… 52% पेक्षा जास्त महिला नोकरी करतात

जपान हा परंपरेने पितृसत्ताक समाज राहिला आहे. म्हणजेच समाज आणि कुटुंबात पुरुषांचा प्रभाव अधिक राहिला आहे. पारंपारिकपणे, जपानमधील महिला घरातील कामे करत आल्या आहेत.

पण कालांतराने जपानमध्ये शहरीकरण वाढले आणि जीवनशैली बदलली. जपानच्या कठोर कार्यसंस्कृतीमुळे, पुरुषांना घरासाठी वेळ मिळत नाही. या ट्रेंडमुळे महिलांमध्ये मोकळा वेळ घालवण्यासाठी नोकरी करण्याचा ट्रेंड आला.

कालांतराने महिलांच्या नोकरीतून मिळणारे अतिरिक्त उत्पन्न ही कुटुंबाचीही गरज बनली. आता जपानमधील शहरांमध्ये महागाईची स्थिती अशी आहे की, पती-पत्नी दोघांनीही कुटुंबात नोकरी करणे आवश्यक झाले आहे.

जपानच्या 2021 च्या लेबर फोर्स सर्व्हेनुसार देशात 52.2% स्त्रिया नोकरी करत आहेत. 2012 मध्ये हा आकडा 46.2% होता. 2012 मध्ये, जपानमध्ये नोकरदार महिलांची संख्या सुमारे 2.66 कोटी होती, तर 2021 मध्ये नोकरदार महिलांची संख्या 3 कोटींपेक्षा जास्त आहे.

जपानचा जन्मदर 10 वर्षात 60% नी घसरला आहे

तज्ज्ञांच्या मते, 10 वर्षांपूर्वी जपानमध्ये दरवर्षी सरासरी 20 लाख मुले जन्माला येत होती. पण आता दरवर्षी सरासरी 8 लाख मुले जन्माला येतात.

या घसरत्या जन्मदराला जपानची कार्यसंस्कृती आणि वाढती महागाई सर्वाधिक जबाबदार आहे. जपानमधील जनतेला सरकारी मदत मर्यादित आहे. 2022 मध्ये सरकारने एक अहवाल प्रसिद्ध केला. महागाई आणि नोकरीच्या चिंतेमुळे 20 ते 40 वयोगटातील लोक कुटुंब नियोजनापासून दूर पळत असल्याचे सांगण्यात आले.

एक संस्कृती म्हणूनही, जपानचे संपूर्ण लक्ष प्रत्येक उत्पादन आणि सेवेमध्ये परिपूर्णता आणण्यावर असते. तथापि, या परिपूर्णतेमुळे, येथे राहण्याचा खर्च देखील जास्त आहे.

चीनची परिस्थिती जपानसारखी वाईट नाही, पण लोकसंख्या घटणे सुरू झाले आहे.

जगात ज्या देशांची लोकसंख्या सर्वात वेगाने कमी होत आहे, त्यात चीनचे नाव नाही. खरे तर चीन अजूनही जगातील सर्वाधिक लोकसंख्या असलेला देश आहे.

पण चीनमध्ये लोकसंख्या वाढीचा दर कमी होऊ लागला आहे. त्याहूनही चिंतेची बाब म्हणजे चीनचा घटता जन्मदर.

2022 हे असे वर्ष होते जेव्हा 60 वर्षांत प्रथमच चीनच्या लोकसंख्येच्या वार्षिक वाढीपेक्षा जास्त मृत्यू झाले होते. चीनमध्ये 2022 मध्ये 90 लाख 56 हजार मुलांचा जन्म झाला, तर 1 कोटी 41 हजार लोकांचा मृत्यू झाला.

घटत्या लोकसंख्येला केवळ चीनचे दोन अपत्य धोरणच नाही तर महागाईही कारणीभूत आहे

चीनच्या कम्युनिस्ट सरकारने 1980 ते 2016 या काळात देशात एक मूल धोरण लागू केले होते. 2016 मध्ये यात शिथिलता देत दोन अपत्ये धोरण लागू करण्यात आले. मात्र, आता यात आणखी शिथिलता देत लोकांना 3 मुले जन्माला घालण्यासाठी प्रोत्साहन दिले जात आहे.

मात्र धोरणात बदल होऊनही मुलांच्या बाबतीत लोकांची विचारसरणी बदलत नाहीये. चीनमधील राहणीमानाचा सतत वाढत जाणारा खर्च हे याचे प्रमुख कारण आहे.

प्रथम खालील ग्राफिक्सच्या मदतीने समजून घ्या, भारताच्या तुलनेत चीनमध्ये राहणे किती महाग आहे…

चीनमधील लोकसंख्येची घनता शहरांमध्ये खूप जास्त आहे…त्यामुळेच येथे जीवन महाग आहे

चीनची लोकसंख्या जगातील सर्वात मोठी आहे, त्यामुळे क्षेत्रफळाच्या बाबतीतही चीन जगातील तिसरा सर्वात मोठा देश आहे.

परंतु दुर्गम खेड्यांमध्ये लोकसंख्येची घनता खूप कमी आहे, तर औद्योगिक शहरांमध्ये लोकसंख्येची घनता खूप जास्त आहे.

शहरांच्या मर्यादित संसाधनांवर इतक्या लोकांच्या हक्कामुळे प्रत्येक संसाधनाची किंमत वाढते.

चीनची कम्युनिस्ट राजवट लोककल्याणकारी योजनांद्वारे जनतेला सुविधा देण्याचे बोलते, परंतु लोकसंख्येचा एक मोठा वर्ग या योजनांच्या कक्षेबाहेर आहे.

यामुळेच शहरांमधील जीवन महाग आणि कठीण आहे. चीनची तरुण पिढी मुलांपेक्षा उत्पन्न वाढवण्यावर जास्त लक्ष केंद्रित करते. महागाईमुळे मुलाच्या संगोपनाचा खर्चही वाढतो.