दिव्य मराठी इंटरव्ह्यू40 आमदार असलेले नितीश यांना नेता का मानतील?:चिराग पासवान म्हणाले, मी मुख्यमंत्र्यांचा गर्व मोडला

रामविलास पासवान हे राजकारणाचे हवामानशास्त्रज्ञ म्हणून परिचीत होते. त्यांचा वारसा आता त्यांचा मुलगा चिराग पासवान सांभाळत आहे. 2024 मध्ये लोकसभेच्या निवडणुका आहेत, पण त्या कोणत्या दिशेने जातील, हे स्पष्ट नाही. वडिलांप्रमाणे चिराग देखील त्यांच्या शत्रूला त्यांच्या युक्त्या समजू देत नाही. गेल्या विधानसभेत त्यांच्या युक्तीमुळे नितीशकुमारही वैतागले होते.

एलजेपी (रा) चे राष्ट्रीय अध्यक्ष चिराग स्वतःला नरेंद्र मोदींचा हनुमान म्हणवतात. रामविलास पासवान यांच्याऐवजी त्यांना मंत्री मंडळात स्थान देण्यात आलेले नाही. तरीही त्यांचा कल भाजपकडे आहे. मुख्यमंत्री नितीश यांचे नाव घेताच, ते चिडतात.

सध्या नितीश कुमार महाराष्ट्राच्या दौऱ्यावर आहेत. या दौऱ्यात ते राष्ट्रवादी काँग्रेसचे अध्यक्ष शरद पवार आणि माजी मुख्यमंत्री उद्धव ठाकरे यांची भेट घेणार आहेत. या पार्श्वभूमीवर चिराग पासवान यांची मुलाखत महत्त्वाची आहे.

वयाची 42 शी ओलांडलेले चिराग लग्न कधी करणार? पुढच्या निवडणुकीत कोणाशी युती करणार? केंद्रात मंत्री का झाले नाहीत… असे प्रश्न दिव्य मराठीने चिराग यांना विचारले. वाचा त्यांच्याशी झालेला खास संवाद...

आता युतीबाबत तुमची भूमिका काय आहे?

आता ते साफ करण्याची गरज नाही. युतीच्या राजकारणाबाबत बोलायचे तर, निवडणुका जवळ आल्यावरच भूमिका ठरवणार? आता त्या बाबत फार स्पष्टतेची गरज नाही. सध्या माझे प्राधान्य माझे संघटन आणि जनआधार मजबूत करणे आहे. निवडणूक जवळ आल्यावर युतीचा निर्णयही घेतला जाईल.

तुम्ही म्हणता की मी नरेंद्र मोदींचा हनुमान आहे, मग तुम्ही केंद्रात मंत्री का नाही?

हा प्रश्न माझा प्राधान्यक्रम नाही. हो, मी हनुमानाचा उल्लेख केला आहे. पंतप्रधानांशी माझे संबंध खूप चांगले आहेत. मी नेहमीच त्यांचा आदर केला आहे. त्याला राजकीय नफा-तोट्यातून पाहण्याची गरज नाही. तुम्ही घर रिकामे करून घेण्याबाबत बोलता, वास्तविक मी त्यासाठी पात्र नाही, मग मी कशाला भांडू. त्यांनी अटलजींच्या घरालाही म्युझियम बनवले नाही, मग काय बोलावे? माझ्यासाठी बिहार फर्स्ट, बिहारी फर्स्टचा विचार प्रत्येक गावात आणि प्रत्येक घरापर्यंत पोहोचवायचा आहे.

रामविलास पासवान यांना राजकारणात कशामुळे त्रास झाला? दलित-महादलितांमध्ये विभागणी? पासवान जातीला वर्षानुवर्षे महादलितांपासून वेगळे ठेवले?

मी नितीशकुमारांच्या बाजूने न जाण्याचे हेही एक कारण आहे. त्यांनी वैयक्तिकरित्या माझे नेते आणि माझे वडील रामविलास पासवान यांची राजकीय कारकीर्द संपवण्याचा प्रयत्न केला. वेळोवेळी अपमानित करण्याचे काम केले. 2005 च्या निवडणुकीनंतर संपूर्ण लोजपा फोडण्याचा प्रयत्न झाला.

नितीश कुमार यांनी राजकीय निर्णय घेऊन त्यांची उंची कमी करण्याचा प्रयत्न केला. नितीशकुमार वैयक्तिक भांडण किंवा वैयक्तिक महत्त्वाकांक्षेला इतके महत्त्व देतात की बिहार आणि बिहारी नेहमीच मागे राहतात. ते दोन दशके बिहारचे मुख्यमंत्री आहेत आणि दरम्यानच्या काळात बिहारची परिस्थिती बिकट झाली आहे.

तुम्हाला बिहारचे मुख्यमंत्री व्हायचे आहे का?

माझा बिहार विकसित राज्याच्या श्रेणीत यावा अशी माझी इच्छा आहे. नीती आयोगाच्या अहवालात बिहार अजूनही खाली आहे. जर बिहार कशात पुढे असेल तर तो गुन्हेगारीत आहे. बिहारमधून कोणीही बिहारी, तरुणांनी स्थलांतर करू नये, अशी माझी इच्छा आहे. मुंबई, बेंगळुरू, गुरुग्राम येथे राहणारी मुले-मुली बिहारमध्ये शिक्षणासाठी यावीत, येथे रोजगार मिळवण्यासाठी यावीत. त्यासाठी जमिनीवर धोरणे राबविण्याचे अधिकार तुमच्याकडे असणे आवश्यक आहे.

नितीशकुमार यांचा बदला घेण्याची भावना आहे का?

बदला हा अतिशय कठोर शब्द आहे. नितीश कुमार यांच्या धोरणांमुळे बिहार बरबाद झाला हे मला मान्य करावे लागेल. मुख्यमंत्र्यांच्या धोरणांचे सत्य जनतेसमोर आले पाहिजे. सात निश्चयातील प्रत्येक घरात नळाला पाणी देण्याच्या नावाखाली मोठा घोटाळा झाला आहे. बिहारमध्ये लाचखोरी वाढली आहे. गावात कोणतेही काम लाच घेतल्याशिवाय होत नाही. त्याची चौकशी व्हावी, अशी आमची मागणी असून त्याची आग मुख्यमंत्र्यांपर्यंत पोहोचेल.

30-35 वर्षे बिहारचे मुख्यमंत्री यादव किंवा कुर्मी जातीचे होते. दलित का नाही?

हे शाश्वत सत्य आहे. जाती-समाजातून आले त्या ऐवजी मी बघेन की कामाची शैली काय होती? बिहारच्या विकासात कोणत्या सरकारने काय काम केले? हा घटक पक्ष 90 च्या दशकापासून सरकारमध्ये आहे. जो 35 वर्षे सरकारमध्ये आहे आणि बिहारची ही स्थिती असेल तर प्रश्न उपस्थित करणे योग्याच आहे.

तुम्ही भाजपसोबत युद्ध लढले? नंतर नितीशकुमारांनी तुमच्या पक्षाचे नुकसान केले?

मी रामविलास पासवान यांचा मुलगा आहे. माझ्यात त्यांचेच रक्त आहे. माझ्या वडिलांना राजकारणाचे हवामानशास्त्रज्ञ म्हटले जायचे. काही भाग माझ्या आत आला असावा. कोणीतरी माझा वापर करावा हे शक्य नाही. जोपर्यंत मुख्यमंत्री नितीश कुमारांचा संबंध आहे, मी म्हटले होते की त्यांना त्यांच्या आमदारांचा खूप गर्व आहे.

आमदार संख्येच्या बळावर ते धोरणे बनवायचे आणि इतरांना डावलायचे. तेव्हा मी म्हणालो होतो की मी त्यांचा हा गर्व मोडीन. या संकल्पाने मी 2020 ची निवडणूक लढवली. आता जेडीयूला माझी ताकद लक्षात आली आहे. त्यांचे राष्ट्रीय अध्यक्ष चिराग मॉडेलचा उल्लेख करतात. आगामी काळात नितीश कुमार यांनी बिहारच्या मुख्यमंत्रिपदावरून पायउतार होणे अत्यंत गरजेचे आहे, हे मी स्पष्ट करतो.

नितीशकुमारांच्या राजकारणाचे भवितव्य कसे पाहता? पंतप्रधानपदाच्या शर्यतीत त्यांचेही नाव अनेकवेळा येते?

त्याच्या भविष्याची काळजी करण्यात मला एक क्षणही वाया घालवायचा नाही. त्यांना पंतप्रधान व्हायचे आहे, त्यांना राष्ट्रपती व्हायचे आहे, मी म्हणतो की त्यांनी युनोचे सरचिटणीस व्हावे. पण बिहार सोडावे. आता आम्ही बिहारी बिहारला यापेक्षा जास्त उद्ध्वस्त होताना पाहू शकत नाही. जे इतर राज्यात किंवा देशात स्थलांतरित झाले त्यांना विचारा, बिहार कुठे आहे.

नरेंद्र मोदी आणि तेजस्वी यादव या दोघांशी तुमचे संबंध कसे चांगले आहेत?

हे मी माझ्या वडिलांकडून शिकलो. मी वैयक्तिक संबंधांना प्राधान्य देतो. मुख्यमंत्र्यांना भेटल्यावर त्यांचे चरणस्पर्श करून आशीर्वाद घेतले. हे माझे संस्कार आहेत. लालूजींच्या कुटुंबाशी आमचे दीर्घकाळापासून जुने संबंध आहेत. पंतप्रधानांबद्दल सांगायचे तर ते जेव्हा आमच्यासोबत कोणही उभे नव्हते, तेव्हा ते उभे राहिले.

माझे नेते आणि वडील रुग्णालयात असताना दीड ते दोन महिने मुख्यमंत्री नितीशकुमार कुठे होते? जेव्हा मीडियाने रामविलास पासवान हॉस्पिटलमध्ये असल्याबद्दल विचारले तेव्हा नितीश कुमार हसले आणि म्हणाले की ते हॉस्पिटलमध्ये आहेत हे आम्हाला माहित नाही.

तुमचा पक्ष कोणाशीही युती करणार की लोकसभा निवडणूक एकट्याने लढणार?
निवडणुकीच्या वेळी युती अंतिम असते, अशी युतीच्या राजकारणाची परंपरा आहे.

तुम्हाला महाआघाडीत सामील होण्यासाठी ऑफर मिळत आहेत का?
मला माहित नाही. होय, कोणाला स्वीकारायचे किंवा कोणती ऑफर प्रत्यक्षात आणायची, हे निवडणुकीच्या वेळी ठरवेल.

बागेश्वर धामचे धीरेंद्र शास्त्री यांच्याबाबत जगदानंद सिंह म्हणाले की, ते तुरुंगात असायला हवे होते. तुमचे मत काय आहे?

असे अनेक बाबा आहेत ज्यांच्यावर आरोप झाले. ते तुरुंगात आहेत. असे कोणी असेल तर कारवाई करा, पण लोकांच्या श्रद्धा आणि विश्वासाशी खेळणे चुकीचे आहे. ही वैयक्तिक बाब आहे. सरकारचे ज्वलंत प्रश्न संपले का? त्यांना आणि त्यांच्या समर्थकांना सोडा. हे सर्व जनतेवर सोडले पाहिजे. शासनाने प्रमाणपत्रांचे वाटप करू नये.

नितीशकुमार भाजपविरोधी पक्षांना एकत्र करण्यात गुंतले आहेत, त्यांना यश मिळेल का?

जे मुख्यमंत्री बिहारींना एकत्र करू शकले नाही, ते विरोधकांना कसे एकत्र करणार. काँग्रेस 600-700 आमदारांसह, ममता बॅनर्जी 200 हून अधिक आमदारांसह, केजरीवाल दिल्ली-पंजाबसह 150 आमदारांसह बसले आहेत, अखिलेश यादव 125 आमदारांसह बसले आहेत. अशा परिस्थितीत 40 आमदार असलेले कोणीतरी नितीशकुमार यांना नेता मानतील का?

यांचे कसले धोरण आहे, काय बोलणार, बिहारमध्ये एवढ्या हत्या झाल्या, तर देशात एवढ्या घडामोडी झाल्या, काय म्हणतील बिहारप्रमाणे देशात करोडोंचा भ्रष्टाचार होणार. ते कोणते मॉडेल आहे?

तुमच्यासाठी राजकारण म्हणजे काय?

बिहार फर्स्ट आणि बिहारी फर्स्ट बनवण्याचे माझे राजकारण आहे. मी आधी दुसऱ्या भागात होतो. आणखी दोन-चार वर्षे मुंबईत काम केले असते, तर त्या क्षेत्रात चांगले नाव कमावले असते, पण तिथे बिहारींना मारहाण आणि अपमानित करण्यात येत होते. बिहारी या शब्दाला शिवी करण्यात आली. त्या वेळी मी बिहारमध्ये जाऊन बिहारचा हरवलेला अभिमान परत आणणार, असे ठरवले. मी तो लढा लढतोय. बिहार प्रथम, बिहारी प्रथम ही माझी विचारसरणी आहे.

तुमचे फॉलोअर्स वाट पाहत आहेत तुम्ही कधी लग्न कराल?

हे प्रभु, मी यावर काहीही बोलणार नाही.

तुमची आवडती नायिका कोण आहे?

हा...हा...हा..आता चित्रपट बघायला कमी वेळ मिळतो. मी जुन्या काळात माधुरी दीक्षित आणि श्रीदेवीचे चित्रपट बघत मोठे झालो. दीपिका सध्या चांगले काम करत आहे.

राजकारणातील तुमचा आवडता नेता कोण?

सुषमा स्वराज. त्या माझ्या आवडत्या नेत्यांपैकी एक होत्या. त्यांची अनेक भाषणे मी ऐकली आहेत. त्या एक सुंदर वक्त्या होत्या. राजकारणाचा विद्यार्थी म्हणून त्यांची भाषणे मला आवडायची.

रामविलास पासवान हे तुमचे राजकीय गुरू होते. तुम्ही या मार्गाचा अवलंब करावा अशी त्यांची कोणती मोठी गोष्ट त्यांनी तुमच्यावर सोपवली?

ते म्हणायचे की, माशाच्या मुलाला पोहायला शिकवावे लागत नाही. त्यांनी मला नेहमीच निर्णय घेण्याचे स्वातंत्र्य दिले. चुकीच्या निर्णयातूनही शिकले पाहिजे, असे ते म्हणत. त्यांनी मला धैर्याने राहायला शिकवले.