आरोग्य मंत्री राहुल गांधींना मास्क घालण्याचा सल्ला देत आहेत:मास्कचे दिवस परतणार आहेत का? 3 पैकी 2 तज्ज्ञ म्हणाले, होय

कोरोनामुळे चीनमधील परिस्थिती भयावह झाली आहे. चीनमध्ये येत्या काही महिन्यांत 80 कोटी लोकांना कोरोनाची लागण होऊ शकते. लंडनमधील ग्लोबल हेल्थ इंटेलिजन्स कंपनी एअरफिनिटीने याचे कारण चीनमध्ये कमी लसीकरण आणि अँटीबॉडीजचा अभाव असल्याचे सांगितले. दुसरीकडे केंद्र सरकारने राहुल गांधींना भारत जोडो यात्रा थांबवण्याचे आवाहन केले आहे. यासाठी कोरोना प्रसार वाढल्याचा दाखला देण्यात आला आहे. केंद्रीय आरोग्य मंत्री मनसुख मांडविया यांनी राहुल यांना पत्र लिहिले आहे. ते म्हणाले की, देशात पुन्हा एकदा कोरोनाचा धोका वाढत असताना आरोग्य आणीबाणीची परिस्थिती निर्माण झाली आहे. देश वाचवण्यासाठी यात्रा थांबवा. आज कामाच्या गोष्टीत सविस्तरपणे जाणून घेऊया की, आपल्याला घाबरण्याची गरज आहे की नाही?

आमचे तज्ञ आहेत…

1. डॉ. व्ही.पी. पांडे, साथरोग तज्ज्ञ, एचओडी, एमजीएम एमसी

2. डॉ. बालकृष्ण श्रीवास्तव, साथरोग तज्ज्ञ

3. डॉ. रवी दोशी, चेस्ट फिजिशियन, कोकिलाबेन हॉस्पिटल, इंदूर

सर्व तज्ञांना सामान्य प्रश्न विचारू आणि जाणून घेऊ की, अँटीबॉडीज कमी होणे आपल्यासाठी कसे धोकादायक असू शकते? त्याच वेळी, ज्यांना कोरोना झाला आहे आणि लसीकरण केले आहे त्यांच्यासाठी किती धोका आहे? हेही जाणून घेण्याचा प्रयत्न करू.

प्रश्न 1. कोरोनामुळे चीनमध्ये हाहाकार माजला आहे. याचे कारण काय आहे?

डॉ. व्ही.पी. पांडे- एक तर त्यांनी शून्य कोविड पॉलिसी हटवली आहे. याशिवाय चीन हा सर्वाधिक लोकसंख्येचा देश आहे, जिथे लसीकरण योग्य प्रकारे केले गेले नाही. तिसरे म्हणजे, तिथल्या लोकांना जी लस दिली गेली आहे ती इथल्या कोविशील्ड, कोवॅक्सिन आणि कॉर्व्हेव्हॅक्सइतकी प्रभावी नाही.

त्यांच्या लसीचा प्रतिसाद फक्त 50-60% होता. या कारणास्तव, त्यांची पहिली लस देखील नाकारण्यात आली होती. आता शून्य कोविड पॉलिसी असल्याने बरेच लोक बाहेर पडलेच नव्हते. अनेकांना एकदाही कोविड झाला नव्हता. यामुळे त्यांच्यामध्ये कोविड विरुद्ध प्रतिपिंड म्हणजेच अँटिबॉडी तयार झाल्याच नव्हत्या.

डॉ. रवी दोशी- कोरोना हा असा विषाणू आहे ज्यामध्ये उत्परिवर्तन सामान्य आहे. BF.7 या नवीन सब-व्हेरियंटमुळेच चीनमध्ये कोरोनाची प्रकरणे वाढली आहेत. उच्च संक्रमण दर, चीनचे हवामान आणि लसीबाबत केलेले दुर्लक्ष हे यामागचे कारण आहे.

डॉ. बालकृष्ण श्रीवास्तव- चीनमध्ये झिरो कोविड पॉलिसी हटवल्यानंतर कोरोनाची प्रकरणे वाढली आहेत. पॉलिसी मागे घेतल्यानंतर लोकांनी खबरदारी घेणे बंद केले. त्यामुळे तेथील परिस्थिती बिकट झाली आहे. प्रकार पुन्हा तपासण्यासाठी नमुने नुकतेच प्रयोगशाळेत पाठवले आहेत. प्रयोगशाळेतून अहवाल आल्यानंतरच तो नवीन प्रकार आहे की नाही हे निश्चित केले जाईल. मात्र, चीनची स्थिती पाहता हा नवा प्रकार असल्याचे दिसून येत आहे. चीनशिवाय जपानमध्येही कोरोना वेगाने पसरत आहे.

प्रश्न 2 - सध्या भारताला कोरोनाचा किती धोका आहे आणि का?

डॉ. व्ही.पी. पांडे- भारतातील 90०% लोकांना कोरोना होऊन गेला आहे. याशिवाय, बहुतेक लोकांना लसीचे सर्व डोस देखील मिळाले आहेत. म्हणूनच भारतातील बहुतेक लोकसंख्येमध्ये कोविड विरूद्ध अँटिबॉडी म्हणजेच प्रतिपिंड तयार झाले आहेत. आपल्या देशातील धोका चीनइतका मोठा नाही. ओमिक्रॉनचे अनेक प्रकार भारतात आधीच आले आहेत. त्यामुळे त्याचा धोका आपण आधीच पाहिला आहे. ज्यांना लस मिळाली आहे त्यांनी कोविडचा नवीन प्रकार येईपर्यंत घाबरण्याची गरज नाही.

डॉ. रवी दोशी- देशात थंडीचा मोसम असल्याने आजकाल व्हायरल होणे सामान्य आहे. या ऋतूमध्ये श्वासासंबंधीचा त्रास थोडा जास्त होतो, जो संसर्गामुळे होतो. त्यामुळेच सतर्क राहण्याची गरज आहे. चीन हा आपला शेजारी देश आहे, तिथून कोरोना पसरण्याचा धोका आपल्यासाठी अधिक आहे. कारण आपल्या देशाची लोकसंख्या जास्त आहे. खूप गर्दी असते. अशा परिस्थितीत लहान संसर्गामुळे मोठा धोका निर्माण होऊ शकतो. पण याचा अर्थ असा नाही की धोका आता गंभीर आहे.

डॉ. बालकृष्ण श्रीवास्तव- कोविडनंतर आता जग पूर्णपणे मोकळे झाले आहे. अशा परिस्थितीत, जर नवीन प्रकार आला आणि कोविड पुन्हा पसरला, तर भारत त्यातून वाचू शकणार नाही. चीनमधील तज्ञांचे म्हणणे आहे की या प्रकारामुळे मृत्यूचे प्रमाण 6-7% आहे, जे खूप जास्त आहे. डब्ल्यूएचओच्या मार्गदर्शक तत्त्वात असेही म्हटले आहे की चीनमध्ये मृत्यूचे प्रमाण अचानक वाढले आहे. अशा परिस्थितीत हा प्रकार भारतात आल्यास परिस्थिती भीषण होऊ शकते. भीती अशी आहे की या नवीन प्रकारामुळे कोरोनाच्या दुसर्‍या लाटेत देशात जे नुकसान झाले आहे तेच नुकसान होऊ नये.

प्रश्न 3- आपल्याला कोणत्या प्रकारमुळे भीती बाळगण्याची गरज आहे? चीनमध्ये आलेला नवीन प्रकार BF.7 जो ओमिक्रॉनचा सबव्हेरियंट आहे, तो आपल्यासाठी धोक्याचा ठरेल का?

डॉ. व्ही.पी. पांडे- मी आधीच सांगितले आहे की ओमिक्रॉनचे अनेक प्रकार आधीच आले आहेत. त्यामुळे त्याचा धोका आपण आधीच पाहिला आहे. आपण घाबरून न जाता सतर्क राहण्याची गरज आहे.

डॉ. रवी दोशी- ओमिक्रॉनचे व्हेरिएंट खूप वेगाने पसरतात. याशिवाय, ओमिक्रॉनची संक्रामकता खूप जास्त आहे. भारतासारख्या उच्च घनतेच्या देशात वेगाने पसरणारा प्रकार अधिक धोकादायक असू शकतो. चीनमध्ये पसरणारा BF.7 व्हेरिएंट खूप वेगाने पसरतो आणि आपल्या लोकसंख्येची घनता चीनसारखीच असल्यामुळे आपण या प्रकारापासून सावध राहणे आवश्यक आहे. एकदा का आपल्या देशात हा विषाणू पसरला की त्यावर नियंत्रण मिळवणे कठीण होईल.

डॉ. बालकृष्ण श्रीवास्तव- चीनमधील कोविडचे नमुने नुकतेच प्रयोगशाळेत पाठवण्यात आले आहेत. त्याचा अहवाल आल्यानंतरच पुन्हा नवीन व्हेरिएंट आले की नाही हे कळेल.

प्रश्न 4- चीनमध्ये पसत असलेल्या ओमिक्रॉनच्या सबवेरिएंट BF.7 ची लक्षणे कोणती आहेत?

डॉ. व्ही.पी. पांडे- कोरोनाची लक्षणे आणि त्याचे सर्व प्रकार जवळपास सारखेच आहेत. धाप लागणे, सर्दी-ताप, थकवा हे सर्व सामान्य आहेत. डोकेदुखी, पोटदुखीची लक्षणे प्रकारानुसार बदलतात.

डॉ. रवी दोशी- आता समोर आलेल्या सर्व प्रकारांमध्ये सामान्य लक्षणे आहेत. याची सुरुवात सर्दी-खोकला आणि घसादुखीपासून होते. श्वास घेण्यास त्रास होणे आणि छातीत दुखणे ही देखील त्याची लक्षणे आहेत.

डॉ. बालकृष्ण श्रीवास्तव- आता चीनमध्ये कोणताही प्रकार पसरत असला तरी त्याची लक्षणे पूर्वीच्या प्रकारापेक्षा फारशी वेगळी नाहीत. त्याची लक्षणे श्वसनाच्या समस्या आणि पचनसंस्थेशी संबंधित समस्यांच्या रूपात दिसून येतात. हे सर्दी-खोकला, सर्दी ते श्वास घेण्यास त्रास आणि सैल हालचाल, अपचनापासून अतिसारापर्यंत असू शकतात.

प्रश्न 5- आजकाल लोक ख्रिसमस आणि नवीन वर्षासाठी प्रवासाचे बेत आखत आहेत, अशात सांगा की तो कोणत्या मार्गाने येईल?

डॉ. व्ही.पी. पांडे- प्रवास केल्यानेच कोरोनाचा धोका वाढतो. पण प्रतिकारशक्ती मजबूत असेल तर घाबरण्याची गरज नाही. जर लस घेतली असेल तर घाबरू नका, फक्त सतर्क राहा.

डॉ. रवी दोशी- सध्या विमानतळांकडे विशेष लक्ष देण्याची गरज आहे. विमानतळाशी संबंधित खबरदारी घेणे अत्यंत आवश्यक आहे.

डॉ. बालकृष्ण श्रीवास्तव- लोकांनी ख्रिसमस आणि नवीन वर्षासाठी प्रवासाचे नियोजन केले आहे. अनेक गंतव्य स्थानांवर हॉटेल्स आणि लॉज पूर्णपणे बुक केलेले आहेत. अशा परिस्थितीत, अशा योजना आणि सामाजिक मेळाव्यातूनच कोविड पसरेल हे उघड आहे. लोक कोविड प्रोटोकॉलबद्दलही गंभीर नाहीत. हे देखील कोविड परत पसरण्याचे एक प्रमुख कारण असू शकते. चीनचे उदाहरण घेता येईल, जिथे झिरो कोविड पॉलिसी हटवताच कोविड पसरला.

प्रश्न 6. हिवाळ्यात कोरोनाचा धोका वाढतो का?

डॉ. व्ही.पी. पांडे- कोरोना हा असा विषाणू आहे की तो प्रत्येक ऋतूत पसरतो. जेव्हा तो जानेवारी 2020 मध्ये आला तेव्हा लोक म्हणाले की उन्हाळ्यापर्यंत हा संपेल. पण असे झाले नाही. त्यानंतर 2021 मध्ये ते फेब्रुवारीमध्ये संपला. त्यानंतर एप्रिल-मे-जूनमध्ये वाढ झाली तेव्हा संपूर्ण देश हादरला. म्हणूनच त्याला नॉव्हेल व्हायरस म्हणतात, तो कोणत्याही ऋतूत पसरू शकतो.

डॉ.रवी दोशी- हिवाळ्यात थंडी आणि आर्द्रतेमुळे आपली फुफ्फुसे बॅकफूटवर राहतात. त्यामुळे दमा, अॅलर्जी आणि इतर श्वसनाचे आजार वाढू लागतात आणि रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत होते. त्यामुळे थंडीत त्याचा धोका अधिक असतो.

डॉ. बाळकृष्ण श्रीवास्तव- कोरोना फक्त हिवाळ्यात पसरतो असे नाही. तो कोणत्याही ऋतूत पसरू शकतो. असे होते की, थंडीमुळे होणारे आजार हिवाळ्यात वाढतात. यामुळे रोगप्रतिकारशक्ती कमकुवत होते आणि विषाणूचा हल्ला सहज होतो.

प्रश्न 7- ज्यांना कोरोना होऊन गेला आहे आणि लसीकरण केले आहे, त्यांनीही घाबरण्याची गरज आहे का?

डॉ.व्ही.पी.पांडे- नवीन प्रकार आला तर अशा लोकांना धोका होऊ शकतो. पण जुन्या प्रकाराला घाबरण्याची गरज नाही. हे निश्चितच आहे की आपल्याला आपली प्रतिकारशक्ती सुधारण्याची गरज आहे. जर ती सुधारली तर तुम्हाला असा धोका कमी होईल.

डॉ. रवी दोशी- कोरोनाची लस तुम्हाला संसर्ग होण्यापासून रोखू शकत नाही. होय, हे निश्चितपणे शक्य आहे की तुमची स्थिती गंभीर होणार नाही. जरी कोरोना आधीच झाला असेल किंवा लस घेतलेली असेल तरीही आपण सतर्क राहणे आवश्यक आहे.

डॉ. बालकृष्ण श्रीवास्तव- होय अगदी. सध्या आम्हाला हे कळू शकलेले नाही की चीनमध्ये कोरोनाचा प्रसार एखाद्या नवीन व्हेरिएंटमधून होत आहे की नाही. कदाचित तो नवीन प्रकार असेल. अशा परिस्थितीत, लसीमुळे किंवा पहिल्या कोविडमुळे शरीरात तयार झालेल्या अँटीबॉडीज जुन्या प्रकारांशी लढू शकतात, नवीन नाही. त्यामुळे धोका सर्वांसाठी समान आहे.

आता काही सामान्य प्रश्नांची उत्तरे जाणून घेऊया...

प्रश्न- भारत सरकारने जीनोम सिक्वेन्सिंगकडे लक्ष देण्याच्या सूचना दिल्या आहेत. याचा अर्थ काय?

उत्तर- जीनोम सिक्वेन्सिंग हे तंत्र आहे ज्याद्वारे कोविडचा प्रकार शोधला जातो. जर एखाद्याला कोविड झाला असेल, तर चाचणी करून शोधून काढले जाते की तुम्हाला कोणत्या प्रकारातून बाधित झाला आहात. यावरून कोणता प्रकार कोणत्या भागात पसरत आहे हे समजू शकते. हे उपचारात मदत होते.

प्रश्न- इन्क्युबेशन पीरियड म्हणजे काय?

उत्तर- इन्क्युबेशन पीरियड म्हणजे विषाणूने शरीरात प्रवेश करण्यापासून आणि लक्षणे दिसेपर्यंतचा कालावधी. सामान्यतः विषाणूजन्य रोगाचा इन्क्युबेशन कालावधी 5-7 दिवस असतो. परंतु अधिक शक्तिशाली विषाणूचा इन्क्युबेशन कालावधी 4-5 दिवसांपर्यंत कमी होतो.

सामान्य भाषेत समजून घ्यायचे झाल्यास, जेव्हा एखादा विषाणू शरीरात प्रवेश करतो तेव्हा तो आपल्याला लगेच आजारी करत नाही. उलट काही काळ शरीरात राहिल्यानंतर हल्ला होतो. विषाणूमुळे आपल्याला आजारी पडण्यासाठी लागणाऱ्या कालावधीला इन्क्युबेशन कालावधी म्हणतात.

प्रश्न- आर फॅक्टर म्हणजे काय आणि त्यापासून काय धोका असू शकतो?

उत्तर- आर फॅक्टर हा घटक आहे ज्यामुळे आपल्याला कळते की एक केस किती लोकांना आजारी करू शकते.

प्रश्न- ज्यांचे लसीकरण झाले नाही किंवा त्यांना दुसरा डोस मिळाला नाही किंवा बूस्टर डोस मिळाला नाही, त्यांना काय धोका आहे?

उत्तर- प्रत्येकाने लसीकरण करून घेणे चांगले होईल. जर तुम्हाला फक्त पहिला डोस मिळाला असेल, तर दुसरा डोस घ्या आणि जर तुम्हाला दुसरा डोस मिळाला असेल, तर बूस्टर लवकर पूर्ण करा. असे असूनही, नवीन प्रकार आला तर काळजी घेणे आवश्यक आहे. कारण आधी बनवलेल्या अँटीबॉडीज जुन्या प्रकारासाठी आहेत. याशिवाय, जर कोरोना विषाणू तुमच्या शरीरात शिरला तर त्याचा तुमच्यावर काहीही परिणाम होणार नाही असे होऊ शकते. पण हे तुमच्या आजूबाजूच्या लोकांसाठी धोक्याचे ठरू शकते.

या बातम्याही वाचा...

4 लाख वर्षे जुना विषाणू जिवंत करतोय रशिया:याचा सामना करण्याची शक्ती मानवात नाही; कोरोनापेक्षाही घातक महामारी येऊ शकते

जगावर पुन्हा एकदा कोरोनाचे सावट:नवी लाट देशात आली तर काय? जाणून घ्या, महामारीचा सामना करण्यास भारत किती सज्ज!