दिव्य मराठी एक्सप्लेनर20 वर्षांनंतरही गुजरात दंगल मोठा फॅक्टर:बिल्किसच्या गुन्हेगारांना सोडवणारा विजयी, दंगलीच्या गुन्हेगाराची मुलगीही नंबर-1

'एकदा 2002 मध्ये नरेंद्र मोदींच्या काळात दंगल घडवण्याचा प्रयत्न झाला होता, मग असा धडा शिकवला गेला की, 2002 नंतर 2022 आले, पण कुणी मान वर करत नाही. दंगलखोर गुजरातच्या बाहेर गेले.

हे विधान गृहमंत्री अमित शहा यांचे आहे. 25 नोव्हेंबर 2022 रोजी गुजरातमधील एका निवडणूक सभेत त्यांनी हे विधान केले होते.

अमित शहांच्या या विधानाशिवाय गुजरात निवडणुकीदरम्यान भाजपने असे अनेक निर्णय घेतले, ज्यात 2002 ची दंगल मोठा फॅक्टर ठरली. येथे आपण त्यापैकी 4 मोठे निर्णय जाणून घेणार आहोत.

1. राज्य सरकारने बिल्किस बानो बलात्कार प्रकरणातील दोषींना निवडणुकीपूर्वी सोडले

3 नोव्हेंबर 2022 रोजी गुजरात विधानसभा निवडणुका जाहीर झाल्या. 78 दिवसांपूर्वी, म्हणजे 15 ऑगस्ट रोजी राज्य सरकारने बिल्किस बानो बलात्कार आणि हत्या प्रकरणातील 11 दोषींना जन्मठेपेऐवजी 15 वर्षे पूर्ण झाल्याच्या आधारावर तुरुंगातून मुक्त केले. गुजरातचे अतिरिक्त मुख्य सचिव (गृह) राजकुमार यांनी दोषींना सोडण्याचे कारण दिले आहे…

11 दोषींना एकूण 14 वर्षांची शिक्षा झाली. नियमानुसार जन्मठेप म्हणजे किमान 14 वर्षांची शिक्षा. यानंतर, दोषी माफीसाठी अपील करू शकतो. यानंतर त्यावर निर्णय घेण्याचे काम राज्य सरकारचे आहे. त्यानंतर कारागृह सल्लागार समिती तसेच जिल्ह्यातील विधी अधिकाऱ्यांच्या सल्ल्याने पात्र कैद्यांना माफी दिली जाते. विचारात घेतलेल्या पॅरामीटर्समध्ये वय, गुन्ह्याचे स्वरूप, तुरुंगातील वर्तन यांचा समावेश होता... या सर्व बाबींचा विचार करूनही या प्रकरणातील दोषींना पात्र मानले जात होते कारण त्यांनी त्यांच्या जन्मठेपेची 14 वर्षे पूर्ण केली होती.

या दोषींच्या सुटकेनंतरही भाजपच्या कोणत्याही मोठ्या नेत्याने मंचावरून त्याचा उल्लेख केला नसला तरी सरकारच्या या निर्णयाने मतांच्या ध्रुवीकरणात महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे.

AIMIM नेते असदुद्दीन ओवेसी म्हणाले होते की-

'मला केंद्रीय गृहमंत्र्यांना सांगायचे आहे, तुम्ही 2002 मध्ये जो धडा शिकवला होता, तो म्हणजे तुम्ही बिल्किस बानोच्या बलात्काऱ्यांना मुक्त कराल, बिल्किसच्या 3 वर्षांच्या मुलीच्या अहसानच्या मारेकऱ्यांना तुरुंगातून सोडवाल.'

2. बिल्किस बानोच्या दोषींना मुक्त करणाऱ्या समितीचे सदस्य राऊलजी विक्रमी 35,000 मतांनी विजयी झाले.

बिल्किस बानो बलात्कार आणि हत्या प्रकरणातील दोषींना सोडण्याचा निर्णय घेणाऱ्या समितीचे सदस्य असलेले सीके राऊलजी यांना भाजपने पुन्हा एकदा गोध्रामधून तिकीट दिले आहे. त्याचा परिणाम केवळ गोध्रामध्येच नाही तर संपूर्ण गुजरातमध्ये दिसून आला. राऊलजींना तिकीट देण्याचा भाजपचा निर्णय एकप्रकारे शांतपणे हिंदू-मुस्लिम मतांचे ध्रुवीकरण झाल्याचे जाणकारांचे मत आहे.

याचा परिणाम असा झाला की, मुस्लिमांची मोठी लोकसंख्या असूनही राऊलजींनी या जागेवरून 35 हजारांहून अधिक मतांनी विजय मिळवला. पंचमहाल जिल्ह्यात गोध्रासह एकूण 5 विधानसभेच्या जागा आहेत. 2017 मध्ये भाजपने 5 पैकी 4 जागा जिंकल्या होत्या. तर एका जागेवर अपक्ष उमेदवार विजयी झाला. यावेळी राऊलजी यांना उमेदवार बनविण्याचा फायदा असा झाला की, भाजपने जिल्ह्यातील 5 पैकी सर्वच्या सर्व 5 जागा जिंकल्या.

गोध्रा विधानसभेत सुमारे 2.50 लाख मतदार आहेत. त्यापैकी मुस्लिमांची लोकसंख्या 65 हजार आहे. 2002 नंतर, 2007 आणि 2012 मध्ये काँग्रेसचे उमेदवार म्हणून राऊलजींनी हिंदू आणि मुस्लिम अशी दोन्ही मते घेऊन निवडणूक जिंकली, पण यावेळी बिल्किस बानो प्रकरणातील दोषी तुरुंगातून बाहेर आल्यानंतर मतांचे ध्रुवीकरण झाले, त्याचा थेट फायदा भाजपला झाला. . त्यामुळेच राऊलजी विक्रमी मतांनी विजयी झाले.

3. नरोदा पाटिया हत्याकांडातील दोषी मनोज कुकरानी यांची मुलगी पायल कुकरानीला तिकीट

28 फेब्रुवारी 2002 रोजी नरोदा पाटिया येथे उसळलेल्या दंगलीत एकूण 97 मुस्लिम मारले गेले होते. या प्रकरणात 61 आरोपींपैकी 32 आरोपींना न्यायालयाने दोषी ठरवले, तर 29 जणांची निर्दोष मुक्तता करण्यात आली. मनोज कुकरानी असे या प्रकरणातील एका आरोपीचे नाव आहे.

यावेळी भाजपने नरोदा पाटिया विधानसभा मतदारसंघातून मनोज यांची 29 वर्षीय मुलगी पायल कुकरानी यांना उमेदवारी दिली. भाजपने येथून विद्यमान आमदार बलराम थवानी यांचे तिकिट कापून एमबीबीएस विद्यार्थिनी पायल कुकरानी यांना उमेदवारी दिली होती. थवानी यांनी गेल्या वेळी येथून 60,000 पेक्षा जास्त मतांनी विजय मिळवला होता.

असे असूनही, येथून पायल यांना उमेदवारी देऊन थवानी यांचे तिकीट कापण्यामागे भाजपचा उद्देश संपूर्ण राज्यात मतांचे ध्रुवीकरण करण्याचा होता. थवानी यांनी एका मुलाखतीत म्हटलं होतं की, 'येथील मुस्लिम भाजपचा प्रचार करत नाहीत आणि मतही देत नाहीत. मी पायलचा प्रचार करेन, जेणेकरून पायल 80-90 हजार मतांनी निवडणूक जिंकेल. थवानी यांचा दावा खरा ठरला असून पायल यांनी जवळपास 83 हजार मतांनी विजय मिळवला आहे.

प्रत्यक्षात या जागेवर सुमारे 3 लाख मतदार असून त्यात सुमारे 50 हजार मुस्लिम मतदार आहेत. 1995 पासून येथे सिंधी मतांची संख्या जास्त असल्याने भाजप फक्त सिंधींनाच उमेदवारी देत आहे.

4. अमित पोपटलाल शाह यांना अहमदाबाद एलिसब्रिज मतदारसंघातून उमेदवारी देण्यात आली

2022 च्या विधानसभा निवडणुकीत भाजपने माजी महापौर पोपटलाल शाह यांना अहमदाबाद एलिसब्रिज मतदारसंघातून उमेदवारी दिली. यासाठी भाजपने या जागेवरून दोनवेळच्या सिंटिंग आमदाराचे तिकीट कापले आहे. वास्तविक, हिरेन पंड्या हत्याकांडात पोपटलाल शाह यांचे नाव पुढे आले होते.

26 मार्च 2003 रोजी अहमदाबादमध्ये पांड्यांची गोळ्या झाडून हत्या करण्यात आली होती. 2002 च्या गुजरात दंगलीचा बदला घेण्यासाठी पांड्यांची हत्या करण्यात आल्याचे तपासानंतर सीबीआयने सांगितले. त्याचवेळी, काही लोकांचे म्हणणे आहे की, 2002 मध्ये अहमदाबाद एलिसब्रिज मतदारसंघातून निवडणूक लढवणारे पंड्या पक्षातील नरेंद्र मोदींचे सर्वात मोठे विरोधक होते.

गोध्रा हत्याकांडानंतर नरेंद्र मोदी यांच्या नेतृत्वाखाली झालेल्या मंत्रिमंडळाच्या बैठकीत कारसेवकांचे मृतदेह ट्रकमधून अहमदाबादला नेण्याची चर्चा सुरू असताना हिरेन पंड्या यांनी त्याला सर्वप्रथम विरोध केला होता. पोपटलाल शाह यांचेही नाव हिरेन खून प्रकरणाच्या वादात आले. अशा स्थितीत अहमदाबादमधून पोपटलाल यांना उमेदवारी देत भाजपने जिल्ह्यातील 21 विधानसभेच्या जागा जिंकण्याचा प्रयत्न केला.

भाजपला येथूनही अपेक्षेप्रमाणे यश मिळाले आहे. याचे कारण म्हणजे अहमदाबादला लागून असलेल्या 21 पैकी 19 जागा भाजपने जिंकल्या.