दिव्य मराठी एक्सक्लूझिव्हकर्नाटक की आंध्र प्रदेश...नेमका कुठे झाला हनुमंताचा जन्म:दिव्य मराठीच्या तपासात किष्किंधा आघाडीवर

आज हनुमान जयंती आहे. अयोध्येतील राम मंदिराचे काम अर्धे झाले आहे, 2024 मध्ये म्हणजेच पुढील वर्षी मंदिर भाविकांसाठी खुले होईल, परंतु प्रभू रामभक्त हनुमान यांच्या जन्मभूमीचा वाद अद्याप मिटलेला नाही.

कर्नाटक आणि आंध्र प्रदेश ही दोन दक्षिणेकडील राज्ये हनुमानाच्या जन्माचा दावा करतात. या वादात एका बाजूला तिरुमला तिरुपती देवस्थानम म्हणजेच आंध्रचे TTD आणि दुसऱ्या बाजूला कर्नाटकातील किष्किंधा येथील श्री अंजनेय जन्मभूमी तीर्थ क्षेत्र ट्रस्ट आहे.

कर्नाटकचा दावा आहे की, हम्पीपासून सुमारे 25 किमी अंतरावर असलेले अनेगुंडी गाव हे किष्किंधा शहर आहे आणि पवनपुत्राचा जन्म येथे झाला. तर, टीटीडी म्हणत आहे की हनुमानजींचा जन्म तिरुमलाच्या 7 डोंगरांपैकी एकावर झाला होता. मात्र, अणेगुंडी हे गावच किष्किंधा असल्याचे ते नाकारत नाहीत.

तिरुमला येथील अंजनेय टेकडीवरील मंदिरात येणाऱ्या भाविकांच्या सोयीसाठी TTD ने भूमिपूजनही केले होते, परंतु कर्नाटकातील श्री हनुमान जन्मभूमी तीर्थ क्षेत्र ट्रस्टचे गोविंदानंद सरस्वती यांनी या बांधकामाला आंध्र प्रदेश उच्च न्यायालयात आव्हान दिले. न्यायालयाने गेल्या वर्षी त्याला स्थगिती दिली होती, ती अजूनही लागू आहे.

TTD ने जन्मस्थान निश्चित करण्यासाठी समिती स्थापन केली, कर्नाटकने अहवाल नाकारला

2020 मध्ये, TTD ने 7 सदस्यांची एक समिती स्थापन केली होती, ज्याने तिरुमला हे हनुमानजींचे जन्मस्थान असल्याचे सिद्ध करण्याचा प्रयत्न केला होता. समितीने तयार केलेला अहवाल तेलुगू, इंग्रजी तसेच हिंदीतही प्रसिद्ध झाला आहे, पण कर्नाटकातील जनतेला तो मान्य नाही. हनुमानजींच्या जन्मस्थानाबाबत त्यांचे युक्तिवाद आणि पुरावे वेगळे आहेत.

वर्षभरापूर्वी दिव्य मराठी नेटवर्कची टीम हनुमानाची जन्मभूमी असल्याचा दावा करणाऱ्या दोन्ही राज्यांतील ठिकाणी पोहोचली होती. आम्ही 3000 किलोमीटरहून अधिक प्रवास केला. दोन्ही ठिकाणच्या तज्ज्ञांशी बोललो, नैसर्गिक पुरावे पाहिले.

या दोन्ही ठिकाणच्या तज्ज्ञांव्यतिरिक्त, आम्ही संशोधक डॉ. राम अवतार, यांच्याशीही बोललो, ज्यांनी रामजींच्या वनवासाची ठिकाणे एकत्र केली आणि त्यानंतर हा अहवाल लिहिला. हनुमान जन्मोत्सवाच्या निमित्ताने पुन्हा एकदा हा विशेष अहवाल प्रसिद्ध करत आहोत.

आधी हंपीला जाऊया... जेथे किष्किंधा आहे...

रामानंद संप्रदायातील महंत विद्यादास गेल्या 25 वर्षांपासून येथील पूजेची जबाबदारी सांभाळत आहेत. हनुमंतांच्या जन्मस्थानाबद्दल विचारल्यावर त्यांनी अनेक पुरावे दिले...

आम्ही इतिहासकार, पुरातत्वशास्त्रज्ञ आणि डॉ. शरणबसप्पा कोलकर यांच्याशी संपर्क साधला, जे 20 वर्षांहून अधिक काळ हम्पी आणि किष्किंधा येथे संशोधन करत आहेत.

ते कन्नडमध्ये बोलतात, म्हणून आम्ही आमच्यासोबत एक द्विभाषकही घेतला. डॉ. कोलकरांच्या मते, हनुमानजींचे जन्मस्थान कर्नाटकातील हम्पीजवळ स्थित किष्किंधा आहे.

आता चला तिरुपतीला...

कर्नाटकातून सर्व हकीकत गोळा करून आम्ही आंध्र प्रदेशातील तिरुपती बालाजीला पोहोचलो. आम्ही तिरुपती येथील राष्ट्रीय संस्कृत विद्यापीठाचे प्राध्यापक सदाशिव मूर्ती यांच्याशी सविस्तरपणे बोललो, जे TTD ने हनुमान जन्मस्थानासंदर्भात स्थापन केलेल्या समितीच्या 7 सदस्यांपैकी एक आहेत.

आम्ही डॉ. अकेला विभिषण शर्मा, श्री वेंकटेश्वर उच्च धर्मशास्त्रीय संस्थेचे अधिकारी आणि TTD ने हनुमानाच्या जन्मस्थानासंदर्भात स्थापन केलेल्या समितीचे सदस्य यांना भेटलो. त्यांनीही अनेक पुरावे दिले.

वनगमन स्थळांना एकाच धाग्यात जोडणारे संशोधक डॉ. राम अवतार म्हणतात – मी हम्पीला हनुमानाचे जन्मस्थान मानतो. वाल्मीकी रामायणातील किष्किंधा कांडमध्ये 12व्या अध्यायात मतंग वनाची चर्चा आहे आणि ते फक्त किष्किंधामध्ये आहे, तिरुमलामध्ये नाही. असा उल्लेख आहे की, हनुमंत मतंग वनात खेळले.

निष्कर्ष: दोन्ही राज्यांचे स्वतःचे दावे, विश्वास आणि पुरावे आहेत. तथापि, नैसर्गिक पुरावे असे सूचित करतात की हंपीजवळ स्थित किष्किंधा हे अंजनी मातेचे पुत्र हनुमानाचे जन्मस्थान आहे. मात्र याबाबत एकच निर्णय घेणे अवघड आहे. अंजनाद्री पर्वतावर टीटीडी बांधकामाचे प्रकरण उच्च न्यायालयात आहे. निर्णय येणे बाकी आहे.

दक्षिणेतील हनुमान मंदिराचा प्रभाव राम मंदिरासारखा असेल

गंगावती येथे राहणारे आरएसएस नेते संतोष सांगतात की, हनुमान जन्मस्थळाच्या विकासासाठी 120 कोटी रुपये मंजूर करण्यात आले आहेत. भूसंपादनाचे कामही सुरू झाले आहे. त्याचा मोठा राजकीय परिणाम होण्याचीही खात्री आहे.

ज्याप्रमाणे अयोध्या हे हिंदूंचे सर्वात मोठे श्रद्धेचे केंद्र बनले आहे, तसेच किष्किंधाही होईल. दक्षिण भारतासोबतच संपूर्ण भारतात त्याचा परिणाम दिसून येईल. येत्या काही वर्षांत हजारो-लाखो हिंदू येथे दर्शनासाठी पोहोचतील.

खालील ठिकाणीही केला जातो हनुमान जन्माचा दावा

(प्राध्यापक मूर्ती यांच्या म्हणण्यानुसार, वाल्मीकी रामायण, शास्त्रे, पुराणात या स्थानांचे पुरावे आढळत नाहीत)