हार्दिकची काँग्रेसमधून निरोपाची कहाणी:राहुल गांधी 5 मिनिटे वेळ काढू शकले नाहीत, चर्चा झाली असती तर राजीनामा दिला नसता

गुजरात विधानसभेच्या निवडणुका या वर्षाच्या अखेरीस होणार आहेत आणि सहा महिन्यांपूर्वीच राजकीय गदारोळ सुरू झाला आहे. पाटीदार आंदोलनाचा नेता आणि गुजरातचा युवा चेहरा हार्दिक पटेलने काँग्रेस पक्षाचा राजीनामा दिला आहे. हार्दिक हे गुजरात काँग्रेसच्या कार्याध्यक्षपदावर होते. दिव्य मराठीशी केलेल्या खास बातचीतमध्ये हार्दिकने काँग्रेसमधील त्रुटी आणि पुढे जाण्याचा मार्ग मोकळेपणाने बोलून दाखवला आहे.

प्रश्नः हार्दिक, तुम्ही काँग्रेस पक्षात प्रवेश केला, एका वर्षातच तुम्हाला गुजरात काँग्रेसचे कार्याध्यक्ष बनवले गेले. काँग्रेसने एवढ्या पटकन तुम्हाला खूप काही दिले, तरीही तुम्ही काँग्रेसचा हात सोडला, काय झाले?
उत्तर : आम्ही चळवळीतून जन्मलेली माणसे आहोत. जनहित, समाजहित आणि राज्यहितासाठी आम्ही मोठी चळवळ केली. यानंतर 2015 च्या पंचायत निवडणुका आणि 2017 च्या विधानसभा निवडणुकीत काँग्रेस पक्षाला प्रबळ विरोधी पक्ष म्हणून उभे राहण्याची संधी मिळाली.

1985 नंतर पहिल्यांदाच काँग्रेस पक्षाला 60 पेक्षा जास्त जागा मिळाल्या. त्यानंतर मला वाटले की, आपली आणि काँग्रेसची सत्ता एक असेल, तर राज्यातील जनतेच्या अपेक्षेप्रमाणे जगून त्यांच्या हक्काचा लढा आरामात लढता येईल. माझे कोणतेही राजकीय कुटुंब नाही, लोकांनी हार्दिकला हार्दिक पटेल बनवले आहे.

मला वाटले की राहुल गांधी आम्हाला समजून घेतील, मदत करतील. म्हणूनच आम्ही राहुल गांधींच्या नेतृत्वाखाली काँग्रेस पक्षात प्रवेश केला. पक्षात आल्यानंतर राज्याच्या नेतृत्वाने आम्हाला त्रास दिला, मॉरल डाऊन केले, दु:खी केले.

मी राज्यासह संपूर्ण देशात प्रचारासाठी फिरलो आणि पक्षाच्या मजबुतीसाठी काम केले. वर्षभरानंतर मला कार्याध्यक्ष करण्यात आले.

पद दिल्यानंतर जबाबदारी पार पाडण्याची संधी कोणाला मिळाली नाही, तर तो काय करणार? मला अडीच वर्षे कार्याध्यक्षपदी ठेवण्यात आले, मात्र आजतागायत माझी जबाबदारी निश्चित झालेली नाही. माझ्यावर कोणतेही काम सोपवले नाही. पोस्टर्समध्ये कार्याध्यक्षांचा फोटोही लावू नका. माझ्या वडिलांचा कोविडमध्ये मृत्यू झाला तेव्हा काँग्रेसचे प्रदेशाध्यक्ष माझ्या घरी भेटायलाही आले नाहीत.

प्रश्न- राहुल गांधींनी तुम्हाला भेटण्यासाठी वेळ दिला नाही का?
उत्तरः मी राजीनामा देण्याच्या ५-७ दिवस आधी राहुल गांधी एका कार्यक्रमात सहभागी होण्यासाठी दाहोदला आले होते. त्यांना 15-20 दिवस आधीच संपूर्ण गोष्ट माहित होती, मला अपेक्षा होती की राहुल 5 मिनिटे वेळ काढून माझ्याशी बोलतील. परंतु राहुल गांधी माझ्यासाठी 5 मिनिटेही काढू शकले नाहीत, ते बोलले असते तर आज ही परिस्थिती झाली नसती. जिथे आदर नाही तिथे राहू नये. आपण आपल्या कष्टातून जन्मलेली माणसे आहोत.

प्रश्‍न : सोनिया आणि राहुल यांच्या नेतृत्वाला तुम्ही कसे पाहता? एकामागून एक दिग्गज नेते पक्ष सोडत आहेत. याला पक्ष हायकमांड जबाबदार नाही का?
उत्तरः जेव्हा एखादा नेता काँग्रेस सोडतो तेव्हा सर्वोच्च नेतृत्व त्याला समजून घेण्याचा प्रयत्नही करत नाही. हायकमांडच्या आजूबाजूला काही लोक राहतात, जे त्यांच्या जाण्याने काही फरक पडणार नाही, पण त्यामुळे पक्ष कमकुवत होतो, असे सांगत राहतात. काँग्रेस पक्षाने चिंतन न करता चिंता करण्याची गरज आहे.

मी सोनियाजींना एकदाच भेटले आहे, त्यांनी माझे ऐकले. सध्या जबाबदारी राहुल गांधींवर आहे, मी राहुल यांना सर्व काही सांगायचो.

राहुल गांधींनी आमच्यासारख्या तरुणांसाठी जी भूमिका घेणे अपेक्षित होते ती त्यांनी घेतली नाही. मला दिल्लीच्या राजकारणाची काहीच कल्पना नाही, कारण तिथे माझा कोणी गॉडफादर नाही. माझा मुद्दा अगदी स्पष्ट आहे. गुजरातमध्ये काँग्रेसला प्रबळ विरोधी पक्षाची भूमिका बजावण्याची संधी मिळाली होती, परंतु काँग्रेसला ते जमले नाही.

प्रश्‍न : कॉंग्रेस पक्ष हा विरोधी पक्ष आहे, उलट पर्याय देणारा पक्ष असावा असे तुम्ही म्हटले आहे? तुम्ही पक्षांतर्गत याबद्दल बोललात का आणि त्याला काय प्रतिसाद मिळाला?
उत्तर : काही दिवसांपूर्वी गुजरातमध्ये एक चिंतन शिबीर झाले. तरुणाई आणि शिक्षण माझ्या मुद्द्यावर होते. आम्ही ठरवले आहे की, कोणत्याही परिस्थितीत विरोधाचे राजकारण करायचे नाही, तर समाधानाचे राजकारण करायचे.

पेपरफुटीची घटना थांबवण्यासाठी ज्या विभागात पेपरफुटी होईल, त्या विभागातील अधिकाऱ्यावर गुन्हा दाखल करून त्याला तुरुंगात टाकण्याचा कायदा करावा, असे आम्ही ठरवले. त्यामुळे मग इतर विभागाचे अधिकारीही घाबरतील. बेरोजगारीच्या मुद्द्यावर आम्ही निर्णय घेतला की सरकारी रिक्त जागा आधी भरल्या पाहिजेत. प्रभू रामाच्या शापामुळे बेरोजगारी निर्माण झाली नाही, हे सरकारे करतात. गुजरातमध्ये खासगी कंपन्यांमध्ये स्थानिक लोकांना प्राधान्य दिले पाहिजे.

गेल्या 10 वर्षात काँग्रेस पक्षाला एवढं मोठं आंदोलन करता आलेलं नाही, ज्यात एका काँग्रेस नेत्याला 10 दिवस तुरुंगवास भोगावा लागला. याबाबत काँग्रेसने चिंता आणि चिंतन करण्याची गरज आहे. जेव्हा आम्हाला याविषयी बोलायचे होते तेव्हा आम्हाला काही मदत मिळाली नाही.

प्रश्‍न : कॉंग्रेस पक्ष गेल्या काही दिवसांत दोन मोठ्या इव्हेंटमुळे चर्चेत होता, पहिला प्रशांत किशोर यांचे प्रेझेंटेशन आणि दुसरा चिंतनशिबीर. वृत्तानुसार, प्रशांत किशोर यांनी सोनियांना काँग्रेस अध्यक्ष होण्याचा सल्ला दिला होता. कार्यकारी अध्यक्ष किंवा उपाध्यक्ष हा गांधी घराण्याबाहेरचा असावा. गांधी घराण्याची काँग्रेसवरील मक्तेदारी मोडून काढायची काय गरज आहे? तुम्हाला काय वाटत?
उत्तरः एक कुटुंब – एक तिकीट हे सूत्र चिंतन शिबीर, उदयपूरमध्ये ठरले असून 3-4 वेळा हरलेल्याला तिकीट दिले जाणार नाही. गुजरातमध्ये 2012 आणि 2017 मध्येही हा फॉर्म्युला लागू करण्यात आला होता, मात्र 5 नेत्यांना तिकीट देण्यात आले होते. हा सर्व दाखवण्याचा विषय आहे, या निर्णयाचा काहीही परिणाम होणार नाही.

एखाद्या कुटुंबातील कुणाला राजकारण करायचे असेल आणि त्यात कलागुण असेल तर त्यांनी पुढे यावे, पण एखाद्या नेत्याचा मुलगा असल्याचा फायदा कुणाला मिळत असेल, तर हे मला सर्वात वाईट वाटते. याचे सर्वात मोठे उदाहरण म्हणजे युवक काँग्रेसची निवडणूक. काँग्रेसने आपली चूक सुधारली नाही तर लोकांना विरोधी पक्षातही पाहायला आवडणार नाही. अमित शहा आणि नरेंद्र मोदींसारख्या नेत्यांना केवळ शिव्या देऊन चालणार नाही.

प्रश्‍न : पाटीदार आंदोलनादरम्यान पाटीदार समाजातील अनेक तरुणांचे बळी गेले. 27 ऑगस्ट 2018 रोजी तुम्ही गृहमंत्री अमित शहा यांना जनरल डायर म्हटले होते, अमित शहा अजूनही तुमच्यासाठी जनरल डायर आहेत का?
उत्तर : 2015 मध्ये आमचे आंदोलन सत्तेच्या विरोधात होते. जेव्हा सत्तेच्या विरोधात आंदोलन होते तेव्हा साहजिकच तरुणाईच्या भावनेतून आपण सत्तेच्या विरोधात जे मनात येईल ते बोलतो. हक्कासाठी सत्तेशी लढावे लागेल, आम्ही लढलो आणि सरकारने आमचे ऐकले. आंदोलक म्हणून जनतेच्या मागण्यांसाठी लढणे हे माझे कर्तव्य आहे, सत्ता आपले काम करते.

प्रश्‍न : आम्ही राजकारणी नाही आणि व्हायचे नाही, मी मरेन पण राजकारणात येणार नाही, हे तुमचे ऑगस्ट 2015मधील विधान होते. तुम्ही तीन वर्षांपूर्वी पक्षात प्रवेश केला होता तेव्हा तुम्ही म्हणाला होता की राहुल गांधींइतका प्रामाणिक कोणीही नाही. आता 2022 मध्ये पक्ष सोडून तुम्ही राहुल गांधींवर निशाणा साधला आहे. या तीन विधानांचे विश्लेषण केले, तर तुम्ही स्थिर राजकारणी नाही हे स्पष्ट होते. तुमचा दृष्टिकोन बदलत राहतो. अशा स्थितीत पाटीदार समाजातील तरुणांनी तुमच्यावर विश्वास कसा ठेवायचा?
उत्तर : आंदोलनाची संपूर्ण भूमिका संपेपर्यंत आम्ही राजकारणात जाणार नाही, असे आश्वासन दिले होते. आमच्या मागण्या पूर्ण झाल्यावर मी मार्च 2019 मध्ये काँग्रेस पक्षात प्रवेश केला. काँग्रेसमध्ये गेल्यावर लक्षात आले की, पक्षात केवळ जातीय राजकारण चालते. जे कष्टाळू आहेत आणि त्यांना काम करायचे आहे, त्यांना हाताळण्याचे कोणतेही धोरण नाही.

काँग्रेस पक्षात मी आत्मविश्वासाने आलो होतो, माझा कोणी गॉडफादर नव्हता. मी अस्थिर राजकारणी असतो तर मी चळवळ अर्धवट सोडली असती. मी 9 महिने तुरुंगात, 6 महिने गुजरातच्या बाहेर काढले नसते, आमच्यावर 32 केसेस दाखल झाल्या नसत्या.

प्रश्‍न- तुम्ही पक्ष सोडल्याबरोबर राममंदिर आणि कलम 370 रद्द करण्याचे कौतुक करत आहात, पण या मुद्द्यांवर काँग्रेस पक्षाची भूमिका वेगळी आहे. या प्रश्नांनी तुम्हाला त्रास होत होता तर तुम्ही आधीच पक्ष का सोडला नाही?
उत्तर : राम मंदिर उभारणीचे काम सुरू झाले तेव्हा मी काँग्रेसमध्ये असताना माझ्या वतीने 21 हजार रुपये दिले होते. जेव्हा काश्मीरमधून कलम 370 हटवण्यात आले तेव्हा मी उघडपणे सांगितले होते की भारतात एक संविधान असावे, भारतात सर्व राज्यांना समान अधिकार मिळाले पाहिजेत, पण दुसरीकडे इंदिरा गांधींनी पाकिस्तानचे दोन तुकडे केले होते, हेही मला मान्य आहे. .

जवाहरलाल नेहरूंनी आयआयटी आणि आयआयएम तयार केले आहेत, तेही आपण स्वीकारले पाहिजे. कोणत्याही पक्षात आपण जे योग्य ते योग्य म्हणू आणि जे चुकीचे ते चुकीचे म्हणू. जोपर्यंत काँग्रेस योग्य आणि चुकीचा फरक करू शकत नाही, तोपर्यंत त्याचे नुकसान होणे साहजिक आहे.

प्रश्‍न- तुमच्या वक्तव्यावरून असे दिसते की तुम्ही भाजपमध्ये प्रवेश करण्यास उत्सुक आहात? तुमची भाजप प्रवेशाची चर्चा कुठपर्यंत पोहोचली आहे? भाजपकडून तुम्हाला कोणत्याही पदाची किंवा आश्वासनाची अपेक्षा आहे का?
उत्तर : ज्या पक्षाशी आपल्या राज्यातील जनता जोडली गेली आहे आणि पुढेही तो पक्ष सत्तेत पाहू इच्छितो. त्या लोकांनुसार मी निर्णय घेणार आहे.

प्रश्‍न: मग याचा अर्थ लोकांनी भाजपला पुन्हा विजयी करण्‍याचे मन बनवले आहे का?
उत्तर : 2017 मध्ये प्रमुख विरोधी पक्षाची भूमिका मिळाल्यानंतरही काँग्रेस पक्ष जनतेप्रती कृतज्ञता व्यक्त करू शकला नाही. गुजरातमध्ये लोक काँग्रेसला सत्तेच्या भूमिकेत तर नाहीच पण विरोधी भूमिकेतही पाहणे पसंत करणार नाहीत.

प्रश्न: माझ्या डेस्कवर नरेंद्र मोदींचा फोटो ठेवता येईल, असे तुम्ही म्हटले आहे, याचा अर्थ काय?
उत्तरः त्यांनी राम मंदिर बांधले आहे आणि कलम 370 देशातून हटवून चांगले काम केले आहे, तर नक्कीच त्यांचा फोटो लावू.

प्रश्‍न : तुम्ही भाजपमध्ये प्रवेश करणार असल्याविषयी काय चर्चा सुरु आहे?
उत्तर : माझे सध्या कोणासोबतही बोलणे झालेले नाही. माझे पुस्तक खूप खुले आहे. माझी सेक्स सीडी आली तेव्हाही मी मीडियासमोर आलो आणि म्हणालो की मी तरुण आहे, ती माझी मैत्रीण, गर्लफ्रेंडही असू शकते. ज्या दिवशी मी ठरवेन, त्या दिवशी मी जनता आणि प्रसारमाध्यमांसमोर निर्णय घेईन. मी या निर्णयापर्यंत का पोहोचलो हेही त्या दिवशी सांगेन.

प्रश्‍न : आम आदमी पक्ष गुजरात निवडणुकीतही प्रयत्न करणार आहे. काही कारणास्तव तुम्ही भाजपमध्ये प्रवेश करू शकत नसाल, तर आम आदमी पार्टी तुमच्यासाठी पर्याय असेल का?
उत्तरः लोकशाहीत प्रत्येक पक्षाला कोणत्याही राज्यात निवडणूक लढवण्याचा अधिकार आहे. तरच लोकशाही मजबूत होईल. लोकशाहीत सत्ता आणि विरोधक दोन्ही असावेत. गुजरातमध्ये 5 महिन्यांनी निवडणुका आहेत, 5 महिन्यांनंतर गुजरातच्या जनतेने कोणाला पाठिंबा दिला आणि कोणाला दूर केले हे ठरेल.

प्रश्न : कन्हैया कुमार, जिग्नेश मेवाणी सारखे तुमच्यामुळे काँग्रेसमध्ये आले, ते आता कुठे राहतील?
उत्तरः ते काय निर्णय घेतील हे मला माहीत नाही, पण माझ्यासोबत जे घडले ते त्यांच्याबाबतीत घडू नये.

प्रश्‍न : गुजरात निवडणुकीतील सर्वात मोठे मुद्दे कोण असतील, जे भाजपला इतके दिवस सत्तेत राहूनही सोडवता आले नाही?
उत्तरः गुजरातमध्ये भाजपने पायाभूत सुविधा आणि विकासावर चांगले काम केले आहे. अशावेळी गुजरातमध्ये शिक्षण आणि आरोग्यामध्ये आणखी सुधारणा करण्याची गरज आहे. यावर अजून बरेच काम करता येईल.

प्रश्न : तुम्ही युवा नेते आहात, बेरोजगारी ही मोठी समस्या आहे असे तुम्हाला वाटत नाही का? भाजपमध्ये गेल्यास या मुद्द्यावर कसे काम करणार?
उत्तरः मी याआधीही म्हटले आहे की, प्रथम सरकारी पदे भरली जावीत आणि दुसरे प्राधान्य स्थानिक तरुणांना खासगी कंपन्यांमध्ये द्यावे. या दिशेने पावले उचलली तर बेरोजगारीच्या समस्येवर मात करता येईल.