दिव्य मराठी रिसर्च35% एड्स रुग्णांना औषधी मिळेना:ज्यांना एड्सचा धोका जास्त असतो, ते देखील कंडोमचा वापर करत नाही

90 च्या दशकात, दूरदर्शनच्या प्राइम टाइममध्ये, अचानक टीव्हीवर एड्स नियंत्रणाची जाहिरात आली की टीव्ही पाहणारे संपूर्ण कुटुंब अस्वस्थ व्हायचे.... पण तुम्ही टीव्हीवर एड्स नियंत्रणाची जाहिरात शेवटच्या वेळी कधी पाहिली होती हे तुम्हाला आठवतं का?

ज्याप्रमाणे टीव्हीवरील एड्स प्रतिबंधाच्या जाहिराती जवळपास नाहीशा झाल्या आहेत, त्याचप्रमाणे 1992 मध्ये स्थापन राष्ट्रीय एड्स नियंत्रण संस्था (NACO) गायब झाली आहे. पण याचा अर्थ भारतातून एड्स आजार नाहीसा झाला असा नाही.

तुम्हाला माहिती आहे का, की आजही भारतात 23 लाख लोक एड्सच्या आजारासह जगत आहेत. या आकडेवारीत दरवर्षी सरासरी 60 हजार नवीन एड्स रुग्णांची भर पडत आहे. आजही भारताचा समावेश अशा 9 देशांमध्ये होतो जेथे जगातील निम्म्याहून अधिक एड्सचे रुग्ण राहतात.

हा आजार संपलेला नाही, मात्र त्याबाबत सावधगिरी बाळगण्यात आली असून, रुग्णांना औषधांच्या पुरवठ्यात ढिलाई झाली आहे. आजही भारतात एड्स पसरण्यामागे असुरक्षित लैंगिक संबंध हे सर्वात मोठे कारण आहे. परंतु एड्सचा सर्वाधिक धोका असलेल्या गटांमध्येही, सुरक्षित सेक्ससाठी कंडोमचा वापर 100% होत नाही.

या समस्येची दुसरी बाजू अशी आहे की एड्स असलेल्या लोकांना सतत अँटीरेट्रोव्हायरल औषधांची गरज असते, परंतु 23 लाख एड्स रुग्णांपैकी 8 लाखांहून अधिक रुग्ण अजूनही या औषधापासून वंचित आहेत.

सरकारी आरोग्य कार्यक्रमांच्या अग्रक्रम यादीतून काढण्यात आल्यानंतरही असून देशात एड्स कसा वाढत आहे ते जाणून घ्या… आणि औषधांच्या कमतरतेमुळे रुग्णांना NACO मुख्य कार्यालयात 42 दिवसांचे उपोषण करण्यास भाग पाडले होते.

2020 मध्ये 57.5 हजार नवीन एड्स रुग्ण... 24 हजारांहून अधिक महिला

आजही भारतात दरवर्षी सरासरी 55 ते 60 हजार लोक एड्सचे बळी ठरतात. 2020 च्या आकडेवारीनुसार एकूण 57548 लोक एड्सचे बळी ठरले आहेत. यामध्ये 32858 पुरुष आणि 24690 महिला होत्या. भारतात 23 लाख लोक एड्स ग्रस्त आहेत, परंतु NACO च्या मते, यापैकी केवळ 18.5 लाख लोकांना चाचणीनंतर एड्सची पुष्टी झाली आहे. बाकीची आकडेवारी एड्स असूनही चाचणी न केलेल्या लोकांची अंदाजे संख्या आहे.

ज्या गटांना एड्सचा धोका जास्त… त्यांची चाचणी आणि प्रतिबंधात ढिलाई

NACO ची स्थापना 1992 मध्ये झाली. भारतातील एड्स या आजारावर नियंत्रण ठेवणे हा यामागचा उद्देश होता. यासाठी एड्सचा उच्च धोका असलेल्या गटांची ओळख पटवली गेली.

यामध्ये महिला सेक्स वर्कर, गे पुरुष, ट्रान्सजेंडर तसेच इंजेक्शनद्वारे ड्रग्ज घेणारे यांचा समावेश होता. या सर्व गटांमध्ये जागरूकता आणि चाचणी दोन्ही आवश्यक आहेत.

असुरक्षित लैंगिक संबंध हे केवळ भारतातच नव्हे तर जगभरात एड्स पसरण्याचे सर्वात मोठे कारण आहे. या कारणास्तव, एड्स नियंत्रणाच्या प्रयत्नांचा एक मोठा भाग कंडोमचा प्रचार आहे.

भारतातही 90 च्या दशकात त्यावर खूप काम झाले. NACO च्या वतीने देण्यात आलेल्या निधीवर कंडोमला प्रोत्साहन देण्यासाठी जाहिरात चित्रपटांपासून ते पूर्ण लांबीच्या फीचर फिल्म्स बनवण्यात आल्या.

नियंत्रणाची दुसरी पद्धत म्हणजे सतत चाचणी. उच्च धोका असलेल्या गटांमध्ये एड्सची चाचणी नियमितपणे केली जात होती.

पण आता NACO ने हे दोन्ही प्रयत्न बंद करण्यास सुरुवात केली आहे.

AIDS सह जगण्यासाठी अँटीरेट्रोव्हायरल औषधे आवश्यक आहेत… 8 लाखांना ते मिळत नाही

एड्स असलेल्या रुग्णांना अँटीरेट्रोव्हायरल थेरपी (ART) आवश्यक असते. NACO च्या मते, ही औषधे सर्व रुग्णांसाठी उपलब्ध आहेत. मात्र देशात या औषधांचा तुटवडा सातत्याने वाढत असल्याचे एड्स रुग्ण संघटनांचे म्हणणे आहे.

ART सध्या 23 लाख एड्स रुग्णांपैकी केवळ 15 लाख रुग्णांसाठी उपलब्ध आहे. 8 लाखांहून अधिक रुग्णांना ही औषधे मिळत नाहीत. NACO एड्स रुग्णांसाठी राज्य सरकारांच्या सहकार्याने ही औषधे पुरवते. परंतु अनेक राज्यांमध्ये ही औषधे दीर्घकाळ उपलब्ध होत नसल्याचे रुग्णांचे म्हणणे आहे.

पीपल लिव्हिंग विथ एचआयव्ही (PLHIV) शी संबंधित असलेल्या देहली नेटवर्क फॉर पॉझिटिव्ह पीपल (DNP+) ने जुलैमध्ये NACO च्या दिल्ली मुख्यालयात कमतरते विरोधात धरणे आंदोलन केले. 42 दिवस चाललेल्या या संपानंतर सरकारने हस्तक्षेप करत WHO च्या मदतीने काही औषधे मागवली होती.