सरकार शरीफ यांचे, ताकद इम्रान यांची वाढली:गोळी लागलेल्या ठिकाणावरूनच सुरु केला मोर्चा; लोक रुग्णालयाबाहेर पुष्पगुच्छ ठेवायचे

पाकिस्तानचे माजी पंतप्रधान इम्रान खान यांचा आझादी मार्च गुरुवारपासून पुन्हा सुरू झाला. बरोबर एक आठवडा अगोदर 3 नोव्हेंबर रोजी मार्चमध्ये झालेल्या हल्ल्यात इम्रान यांच्या पायात तीन गोळ्या लागल्या होत्या. ज्या ठिकाणी गोळ्या झाडण्यात आल्या त्याच ठिकाणाहून त्यांनी वझीराबादमध्ये मोर्चा पुढे सुरू ठेवला. शस्त्रक्रियेनंतर इम्रान यांना रविवारीच रुग्णालयातून डिस्चार्ज देण्यात आला होता.

विरोधी पक्षात आल्यापासून इम्रान सातत्याने जनतेचा पाठिंबा मिळवण्याचा प्रयत्न करत आहेत. 28 ऑक्टोबर रोजी त्यांनी लाहोर ते इस्लामाबाद असा हकीकी म्हणजेच खरे स्वातंत्र्य पदयात्रा सुरू केली. याला मोठ्या प्रमाणात नागरिकांचा पाठिंबा मिळत आहे. हल्ल्यानंतर इम्रान यांना रुग्णालयात दाखल करण्यात आले होते तेव्हाही लोक रुग्णालयाबाहेर पुष्पगुच्छ ठेवून जात होते.

खराब अर्थव्यवस्थेमुळे शाहबाज सरकार अडचणीत, इम्रान यांना संधी

4 वर्षे पंतप्रधान राहिलेल्या इम्रान खान यांचा 10 एप्रिल रोजी अविश्वास प्रस्तावात पराभव झाला. त्यानंतर त्यांनी पदाचा राजीनामा दिला. अविश्वास प्रस्तावाद्वारे पदच्युत होणारे ते पाकिस्तानचे पहिले पंतप्रधान ठरले. तेव्हा पीएमएल (एन) नेत्या आणि माजी पंतप्रधान नवाझ शरीफ यांच्या कन्या मरियम नवाज म्हणाल्या होत्या की – पाकिस्तानचे दुःस्वप्न संपले आहे. मात्र, इम्रान गेल्यानंतरही पाकिस्तानला चांगले स्वप्न पडलेले नाही.

महागाई, कमजोर रुपया आणि सप्टेंबरमधील भीषण पूर यामुळे कमकुवत अर्थव्यवस्थेची अवस्था बिकट झाली आहे. आशियाई विकास बँकेच्या मते, 2023 मध्ये पाकिस्तानचा विकास दर फक्त 3.5% असेल, जो 2022 मध्ये 6% राहू शकतो. महागाई दरही 23% राहण्याचा अंदाज आहे. इम्रान खान पंतप्रधान म्हणूनही या अडचणींशी झुंज देत होते, मात्र विरोधी पक्षात आल्यानंतर त्यांनी हाच मुद्दा बनवला.

इम्रान यांच्यावरील जीवघेण्या हल्ल्यानंतर समर्थक एकवटले

इम्रान खान यांच्यावर झालेल्या हल्ल्यानंतर त्यांच्या समर्थकांमध्ये संतापाची लाट उसळली होती. केवळ पाकिस्तानातच नाही तर जगभरातील अनेक ठिकाणी निदर्शने झाली. पाकिस्तानमध्ये महामार्ग, अगदी विमानतळाकडे जाणारे रस्तेही इम्रान समर्थकांनी रोखले होते.

लंडनमध्ये आंदोलन करणाऱ्या एका समर्थकाने म्हटले की - इम्रान खान आमची रेडलाइन आहे, शरीफ यांच्या सरकारने आमची रेडलाइन ओलांडली आहे. हे आम्ही सहन करणार नाही. यानंतर इम्रान खान यांनी पुन्हा हकीकी आझादी मोर्चा सुरू करण्याची घोषणा केली. स्वत: त्यात सहभागी होणार असल्याचेही सांगितले.

इम्रान यांच्यावरील हल्ल्यानंतर पाकिस्तानची परिस्थिती अशी आहे की तिथे काहीही होऊ शकते. त्यांच्या समर्थकांची नाराजी वाढली तर त्याचे परिणाम भयंकर होऊ शकतात. मात्र, हल्ल्यानंतर इम्रान खान यांनी समर्थकांना शांतता राखण्याचे आवाहन केले.

सरकारला हिंसाचाराची भीती होती, पण तसे झाले नाही

पाकिस्तानचे वरिष्ठ पत्रकार अर्शद युसूफझई म्हणतात – इम्रान यांच्या समर्थनार्थ पेशावर, इस्लामाबाद आणि लाहोरमध्ये निदर्शने झाली आहेत. मात्र, कराचीत शांतता होती. खैबर पख्तुनख्वामध्ये लोक मोठ्या संख्येने बाहेर पडले. इम्रान खान यांचे समर्थक समजले जाणारे पठाण येथे संख्येने अधिक आहेत. खैबर पख्तुनख्वामध्येही इम्रान यांच्या पक्ष पाकिस्तान तेहरीक-ए-इन्साफचे सरकार आहे.

इम्रान समर्थक मोर्चादरम्यान हिंसाचार करू शकतात, अशी भीती व्यक्त केली जात होती, परंतु आतापर्यंत काहीही मोठे घडले नाही. ते रस्ता अडवत आहेत. बाहेर येत आहेत, परंतु त्यांची संख्या अंदाजानुसार जास्त नाही.

हल्ल्याच्या एफआयआरमध्ये शाहबाज यांचे नाव असावे, अशी इम्रान यांची इच्छा आहे

इम्रान खान यांच्यावर झालेल्या हल्ल्याच्या 4 दिवसांनंतर एफआयआर नोंदवण्यात आला, तोही सर्वोच्च न्यायालयाच्या हस्तक्षेपामुळे. इम्रान खान यांनी पोलिसांनी केलेला एफआयआर फेटाळला आहे. एफआयआरमध्ये आरोपी म्हणून पंतप्रधान शाहबाज शरीफ, गृहमंत्री राणा सनाउल्ला आणि पाकिस्तानी लष्कराचे मेजर जनरल फैसल नसीर यांची नावे जोडण्यावर इम्रान अडून आहेत.

दुसरीकडे, शाहबाज शरीफ आणि गृहमंत्र्यांनी इम्रान खान यांचे सर्व आरोप फेटाळून लावले. इम्रान यांच्यावर हल्ल्याचा आरोप असलेल्या नावेदने एका व्हिडीओमध्ये सांगितले आहे की, इम्रान खान इस्लामचा अपमान करत आहे आणि त्यामुळेच त्याला त्यांना मारायचे होते.

सत्ता गेल्यानंतर इम्रान अधिक सक्रीय झाले

इम्रान खान यांचे सरकार पडल्यानंतर दुसऱ्याच दिवशी 11 एप्रिल रोजी माजी पंतप्रधान नवाझ शरीफ यांचे बंधू शाहबाज शरीफ पंतप्रधान झाले. इम्रान खान यांनी सरकार पडल्याबद्दल अमेरिकेला जबाबदार धरले आणि दावा केला की त्यांनी अमेरिकेचे आदेश पाळले नाहीत, म्हणून त्यांना सत्तेवरून हटवण्यात आले.

ते त्यांच्या दाव्याच्या समर्थनार्थ पुरावे कधीच सादर करू शकले नाहीत, परंतु त्यांचे शब्द लोकांपर्यंत पोहोचतात आणि बरेच लोक ते सत्य मानतात. इम्रान यांची सत्तेतून हकालपट्टी झाल्यापासून पाकिस्तानातील राजकीय संकट अधिकच गडद होत चालले आहे. गेल्या काही महिन्यांत वेगवेगळ्या कारणांसाठी मोठी आंदोलने झाली आहेत.

इम्रान खान पाकिस्तानच्या राजकारणात प्रयोग म्हणून आले. त्यांनी नवा पक्ष काढला. लोकांना आपल्यासोबत जोडले. सोशल मीडियावर समर्थकांची टीम तयार केली आणि सत्तेत येण्यापूर्वी लाँग मार्च केले. पाकिस्तान पीपल्स पार्टी आणि मुस्लिम लीग (नवाझ) या दोन पक्षांना इम्रान यांनी आव्हान दिले आणि स्वत:साठी एक जागा तयार केली.

एप्रिलमध्ये विरोधी पक्षांच्या एकजुटीमुळे इम्रान सरकार पडले तेव्हा इम्रान खान यांच्याकडून आशा बाळगणाऱ्यांना मोठा धक्का बसला होता. इम्रान खान यांची जादू आता संपली असंही म्हटलं जात होतं. यातून सावरल्यानंतर इम्रान पुन्हा उठण्याचा प्रयत्न करत आहेत. सत्ता, ताकद आणि पैसा यांची पाकिस्तानात नेहमीच युती राहिली आहे. अशा स्थितीत इम्रान खान यांनी पुन्हा माणसे जोडल्याने राजकीय जाणकार आश्चर्य व्यक्त करत आहेत.

ते जमिनीवर सक्रीय आहेत. एकामागून एक शहरात मोर्चे, सभा होत आहेत. त्यांची एकच मागणी आहे - सध्याच्या सरकारने राजीनामा देऊन निवडणुका जाहीर कराव्या. सध्या पाकिस्तानमध्ये मीडियावर सेन्सॉर होत आहे, पण इम्रान खान आंतरराष्ट्रीय मीडियात चर्चेत आहेत. तो परदेशी टीव्ही चॅनल्सना मुलाखती देत ​​आहे आणि त्यांच्यावरील हल्ल्यांसाठी सरकार आणि लष्कराला जबाबदार धरत आहेत.

इम्रान यांना लष्करप्रमुखांच्या भरतीत हस्तक्षेप हवा, शाहबाज यांनी नकार दिला

पाकिस्तानमध्ये सध्या सर्वात मोठा मुद्दा म्हणजे नव्या लष्करप्रमुखांच्या नियुक्तीचा. लष्करप्रमुख हे पाकिस्तानातील सर्वात शक्तिशाली व्यक्ती आहेत. सरकार केवळ लष्कराच्या इशाऱ्यावर काम करते. अशा परिस्थितीत प्रत्येक पंतप्रधानाला आपल्या भरवशाचा माणूसच लष्करप्रमुख व्हावा असे वाटते.

पाकिस्तानमध्ये लष्करप्रमुखांची नियुक्ती पंतप्रधान करतात. इम्रान खान यांना मार्चच्या माध्यमातून सरकारवर दबाव आणायचा आहे. लष्करप्रमुखांच्या नियुक्तीमध्ये आपला सल्लाही घेतला जावा अशी त्यांची रणनीती आहे.

लष्करप्रमुख निवडण्याच्या प्रक्रियेत सामील व्हायचे आहे, असा प्रस्तावही इम्रान यांनी पंतप्रधान शाहबाज यांना दिला होता. शाहबाज यांनी याला नकार दिला. आता इम्रान यांचे म्हणणे आहे की, शाहबाज आपल्या आवडीचे लष्करप्रमुख निवडू शकतात.

पाकिस्तानचे लष्करप्रमुख जनरल कमर जावेद बाजवा 29 नोव्हेंबर रोजी निवृत्त होत आहेत. म्हणजेच या महिन्याच्या अखेरीस नव्या लष्करप्रमुखांची नियुक्ती होणार आहे. या संदर्भात शाहबाज शरीफ लंडनला भाऊ नवाझ शरीफ यांना भेटायला गेले आहेत.

इम्रान खान यांना सत्तेवरून हटवण्यात लष्करातील उच्चपदस्थ अधिकाऱ्यांची भूमिका असली तरीही पाकिस्तानी लष्करातील अनेक अधिकारी इम्रान खान यांचे समर्थक आहेत. यामुळेच इम्रान खान यांना रॅली आणि मोर्चे काढण्याची परवानगी दिली जात आहे. तज्ज्ञांच्या मते, लष्कराच्या जनरल्समध्ये अशी भीती नक्कीच असेल की जर इम्रान समर्थकांवर कारवाई केली तर लष्करातील त्यांचे चाहते बंड करू शकतील.

नवीन सरकारही अडचणीच्या जाळ्यात अडकले

अर्शद युसूफझईंच्या मते, इम्रान खान यांनी भले मोठे दावे केले असतील, पण त्यांचे सरकार अनेक आघाड्यांवर अपयशी ठरले होते. पाकिस्तानची अर्थव्यवस्था सातत्याने घसरत होती. गेल्या वर्षभरात त्यांचे सरकार हटवल्यानंतर शाहबाज शरीफ आणि त्यांचे सहकारीही आता अडकलेले दिसत आहेत.

विरोधी पक्षांना शेवटच्या वर्षात अयशस्वी सरकार ताब्यात घ्यायचे नव्हते, पण ते अडकले. त्यांना तसे करावे लागले. आता ते यात चांगलेच फसले आहेत. एक तर सरकारमध्ये राहून ते काहीही करू शकत नाहीत आणि सत्तेतून बेदखल झालेले इम्रान आणखी मजबूत होत आहेत. विरोधी पक्षात राहून त्यांचा पाठिंबा आणखी वाढत आहे.