हिंदू-मुस्लिम एकत्र साजरी करत होते होळी, इस्लामिक कट्टरतावादी चिडले:पाकिस्तानमध्ये हिंदू विद्यार्थ्यांवर झालेल्या हल्ल्यामागे IJT

पाकिस्तानच्या लाहोरमधील पंजाब विद्यापीठात 6 आणि 7 मार्च रोजी होळी साजरी करण्यासाठी जमलेल्या हिंदू विद्यार्थ्यांवर हल्ला करण्यात आला. या हल्ल्यात 30 विद्यार्थी जखमी झाले. जखमी विद्यार्थ्यांमध्ये मुस्लिमांचा समावेश नाही. या दोन्ही हल्ल्यांमागे पाकिस्तानच्या कट्टरवादी विद्यार्थी संघटनेचे इस्लामी जमियत-ए-तलबा (आयजेटी) नाव समोर आले आहे.

ही संघटना कट्टर वहाबी विचारधारा असलेल्या जमात-ए-इस्लामीची विद्यार्थी शाखा आहे. 13 एप्रिल 2017 रोजी मर्दान प्रांतातील अब्दुल वली खान विद्यापीठात मशाल खानच्या लिंचिंगमध्येही त्याचे नाव आले होते. झिया-उल-हक यांच्या हुकूमशाहीच्या काळातही आयजेटी प्रसिद्धीच्या झोतात आली होती. त्यानंतर त्याच्याशी संबंधित विद्यार्थी झियाला विरोध करणाऱ्यांना जाहीरपणे मारहाण करायचे. फेब्रुवारीमध्ये त्यांनी व्हॅलेंटाइन डे ऐवजी 'हया डे' साजरा करण्याची मोहीम सुरू केली.

आयजेटीशी संबंधित लोकांनी होळी साजरी न करण्याबद्दल दोन्ही विद्यापीठातील आयोजन समितीला आधीच धमकी दिली होती. दुसरीकडे, पाकिस्तानमधील हिंदूंच्या हक्कांसाठी काम करणाऱ्या समाज सेवा फाउंडेशनने सांगितले की, कट्टरवाद्यांना उत्तर देण्यासाठी सोमवारी (13 मार्च) पुन्हा होळी साजरी करण्यात आली.

सिंधमधील मुस्लिम विद्यार्थ्यालाही होळीचे आयोजन केल्यामुळे मारहाण करण्यात आली

पंजाब युनिव्हर्सिटी, लाहोरच्या लॉ कॉलेजमध्ये हिंदू विद्यार्थी आणि सिंध स्टुडंट कौन्सिलने संयुक्तपणे होळी साजरी केली होती. यामुळे आयजेटी संतप्त झाली आणि त्याच्याशी संबंधित लोकांनी सिंध कौन्सिलशी संबंधित मुस्लिम विद्यार्थ्यांवरही हल्ला केला. येथे 6 मार्च रोजी हिंदू आणि मुस्लिम दोन्ही समाजातील विद्यार्थी होळी साजरी करत होते.

विद्यापीठ प्रशासनानेही विद्यार्थ्यांना व्यायामशाळेत होळी साजरी करण्यास परवानगी दिल्याचे मान्य केले आहे. 7 मार्च रोजी कराची विद्यापीठात होळी साजरी करणाऱ्या हिंदू विद्यार्थ्यांवरही आयजेटीच्या विद्यार्थ्यांनी हल्ला केला होता.

कराची विद्यापीठातील एका विद्यार्थिनीने तिचे नाव न सांगता म्हटले की, 'मी हिंदू आहे. माझे सिंधमधील थरपारकर येथे घर आहे. त्या दिवशी आम्ही सर्वजण होळी खेळत होतो, मुस्लिम विद्यार्थीही आमच्यासोबत होते. अचानक इस्लामी जमियत-ए-तल्बाची मुले आली आणि आम्हाला मारहाण करू लागली. आमच्यासोबत असलेल्या मुस्लिम विद्यार्थ्यांनाही मारहाण करण्यात आली. पाकिस्तानचे संविधान म्हणते की, आपण सर्व समान आहोत. कॅम्पसमध्ये ईद साजरी करता येते मग होळी का नाही?

मागच्या वर्षीही होळी साजरी झाली होती, त्यानंतर गदारोळ नाही

लाहोरच्या पंजाब युनिव्हर्सिटी आणि कराची युनिव्हर्सिटीमध्ये मोठ्या संख्येने हिंदू विद्यार्थी राहतात, त्यापैकी बहुतेक पाकिस्तानच्या सिंध प्रदेशातील आहेत. यावेळी होळीच्या वेळी विद्यापीठांमध्ये परीक्षा सुरू असल्याने हिंदू विद्यार्थ्यांना सण साजरा करण्यासाठी घरी जाता आले नाही. सिंध परिषदेने पंजाब विद्यापीठातील या 35 हिंदू विद्यार्थ्यांसाठी होळी साजरी केली होती.

कायदा विभागातील एका हिंदू विद्यार्थ्याने नाव जाहीर न करण्याच्या अटीवर सांगितले की, “हल्ल्यानंतर हिंदू विद्यार्थी घाबरले आहेत, परंतु आता विद्यापीठ प्रशासन आणि सरकारने सुरक्षेचे आश्वासन दिले आहे. मागच्या वेळीही आम्ही होळी साजरी केली होती, त्यानंतर असा गोंधळ झाला नाही. पाकिस्तानमध्ये हिंदू विद्यार्थ्यांवर झालेल्या हल्ल्याचे व्हिडिओही सोशल मीडियावर शेअर केले जात आहेत.

आधी जमातच्या लोकांनी त्यांना मारहाण केली, नंतर विद्यापीठाच्या रक्षकांनी

दिव्य मराठी नेटवर्कने त्या दिवशी जखमी झालेल्या एका हिंदू विद्यार्थ्याशी चर्चा केली. तो विद्यार्थी म्हणाला की, 'या विद्यापीठात आम्ही 30-35 हिंदू विद्यार्थी आहोत. बहुतांश हिंदू मुले कायदा म्हणले लॉ विभागात आहेत. आम्ही सिंधचे आहोत, आम्ही सिंधी मुस्लिम मित्रांसोबत होळी साजरी करण्याची योजना आखली होती. विद्यापीठाच्या मुख्य सुरक्षा अधिकाऱ्यानेही आम्हाला या कार्यक्रमासाठी परवानगी दिली होती.

विद्यार्थिनी पुढे म्हणाली की, 'होळी साजरी करण्याआधीच आम्हाला धमक्या मिळू लागल्या. आम्ही ठरवले होते की, आधी मैदानावर जमायचे, मग एकत्र व्यायामशाळेत जायचे. अचानक जमातचे विद्यार्थी आले आणि त्यांनी हल्ला केला. हल्ला करणाऱ्यांमध्ये लॉ कॉलेजच्या विद्यार्थ्यांचाही समावेश होता. काही हल्लेखोर हे विद्यापीठाबाहेरचेही होते. आम्हाला हल्लेखोर माहीत आहेत, त्यांची नावेही आम्हाला माहीत आहेत.

या हल्ल्याच्या निषेधार्थ आम्ही कुलगुरू कार्यालयाबाहेर निदर्शनेही केली. विद्यापीठाच्या रक्षकांनी आमचे ऐकण्याऐवजी आम्हाला लाठ्या-काठ्यांनी मारहाण करण्यास सुरुवात केली. एका हिंदू विद्यार्थ्यासह आमच्या 5 लोकांना ताब्यात घेण्यात आले. याबाबत आम्ही पोलिसांकडे तक्रारही केली होती, मात्र अद्याप कोणतीही कारवाई झालेली नाही. आमच्याकडे असे व्हिडिओ आहेत ज्यात विद्यापीठाचे रक्षक आमच्यावर हल्ला करत आहेत.

आयजेटीमुळे विद्यापीठाचे वातावरण बिघडले

लाहोरच्या पंजाब युनिव्हर्सिटीतील हिंदू विद्यार्थ्यांचे म्हणणे आहे की, यापूर्वी कधीही कॅम्पसमध्ये त्यांच्यावर हल्ला झाला नाही. त्यांच्या म्हणण्यानुसार, 'कधीकधी असे वाटते की आपल्याशी भेदभाव केला जातो, पण कॉलेजमध्ये आपल्यासोबतचे वातावरण बहुतेक ठीक असते.

गेल्या वर्षीही 5-10 हिंदू विद्यार्थ्यांनी मिळून होळी साजरी केली होती. तेव्हा काही हरकत नव्हती, कारण होळी साजरी करण्याबद्दल आम्ही आधी सांगितले नव्हते. यावेळी सिंध कौन्सिलचाही या कार्यक्रमात सहभाग होता, त्यामुळे त्यांनी ही घोषणा केली.

विद्यापीठाने सुरक्षा देण्याऐवजी आम्हाला धमक्या देण्यास सुरुवात केली आहे. सोशल सर्व्हिस फाऊंडेशनचे अध्यक्ष लाला चमन लाल सांगतात की, “होळी साजरी करण्यासाठी विद्यापीठ प्रशासनाकडून परवानगी घेण्यात आली होती. होळी साजरी करताना सुरक्षेची भीती होती. विद्यापीठ प्रशासनानेही या ठिकाणच्या सुरक्षेबाबत चिंता व्यक्त केली होती.

चमनलाल पुढे सांगतात की, 'आम्ही मुलांना होळीच्या एक दिवस आधी ते ठिकाण पाहण्यासाठी पाठवले होते. ते घाबरलेले होते. कार्यक्रमाच्या दिवशी मुले जमा होताच जमातशी संबंधित विद्यार्थ्यांनी त्यांच्यावर हल्ला केला. विद्यापीठाचे सुरक्षा रक्षक हा तमाशा बघतच राहिले. आम्ही विद्यापीठाशी बोललो तेव्हा ते म्हणू लागले की, हिंदू मुलांनीच नियमांचे उल्लंघन केले. त्यांच्यावर कारवाई करून अहवाल राज्यपालांना पाठवला जाईल.

मी त्यांना विचारले की, 'मुलांनी नियम मोडले हे मान्य केले तरी जमातच्या गुंडांनी त्यांच्यावर हल्ला करून कोणते नियम पाळले? विद्यापीठाने कारवाई करावी, पण जमातचे लोक का भांडत आहेत. चमनलाल सांगतात की, कोणीही रंग खेळायला सुरुवात केली नव्हती, जमातचे लोक हल्ल्याच्या तयारीतच आले होते.

चमनलाल सांगतात, “जमीअत-ए-तल्बा कार्यकर्त्यांनी होळीच्या उत्सवादरम्यान कराची विद्यापीठाच्या कायदा विभागावरही हल्ला केला. मुस्लीम समाज आणि सिंधी परिषदेला होळी साजरी करण्यास आम्हाला कोणतीही अडचण नाही. पाकिस्तानात काही कट्टरवादी आहेत, ज्यांना इथे आपला धंदा चालवायचा आहे.

पाकिस्तानमध्ये हिंदू सण साजरे केल्याने हा शांतताप्रिय देश असल्याचा संदेश जगाला जातो. आम्हाला आमच्या धर्मानुसार जीवन जगू दिले जात नाही. हिंदूंना फक्त पाकिस्तानात राहायचेच नाही, तर सन्मानाने आणि अभिमानाने जगायचे आहे, काही लोकांना हे आवडत नाही.

आयजेटीने हल्ला नाकारला

दुसरीकडे, आयजेटीने हल्ल्या केल्याचा आरोप फेटाळला आहे. दैनिक भास्करशी बोलताना आयजेटीच्या कार्यकारी सदस्य मेहर हुजैफा जमाल यांनी सांगितले की, आमच्या साथीदारांचा या हल्ल्यात सहभाग नव्हता. हुजैफा जमाल म्हणतात, 'हे आरोप पूर्णपणे खोटे आहेत. आम्हाला 2-3 गोष्टी क्लिअर करायच्या आहेत. पहिली गोष्ट म्हणजे हल्ला झाला असेल तर कोणी जखमी झाला असेल, कोणी जखमी झाला असेल तर त्याला समोर आणले पाहिजे.

दुसरे म्हणजे, व्हायरल होत असलेल्या व्हिडिओंमध्ये एकही हिंदू विद्यार्थी दिसत नाही. हे मुस्लिम विद्यार्थी होते, जे फक्त हिंदू अल्पसंख्याकांच्या नावाचा वापर करत होते. विद्यापीठाच्या रक्षकांसोबत घडलेल्या प्रकरणात हिंदू विद्यार्थी नसून केवळ मुस्लिम विद्यार्थी होते. हिंदू विद्यार्थी अशा उपक्रमात अजिबात भाग घेत नाहीत.

हुजैफा पुढे म्हणतात की, 'आम्ही हिंदू विद्यार्थ्यांना मदत करतो, गेल्या वर्षीच आम्ही दोन हिंदू विद्यार्थ्यांना प्रवेश मिळवून दिला. त्यादिवशी एका संघटनेचे विद्यार्थी विधी महाविद्यालयात आले, त्यांना होळी साजरी करायची आहे, असे सांगून विद्यापीठ प्रशासनाने त्यांना होळी साजरी करण्यासाठी स्वतंत्र जागा दिली होती.

संघटनेच्या काही लोकांनी सुरक्षारक्षकावर दगडफेक करून तेथून पळ काढला. त्यानंतर ते पुन्हा व्हीसी कार्यालयाबाहेर जमले. रक्षक त्यांच्याशी भिडले. हे काही मुस्लिम संघटनेचे लोक आहेत, जे या प्रकरणाला हिंदू-मुस्लिम बनवत आहेत.

पाकिस्तानमध्ये होळी कशी साजरी केली जाते?

पाकिस्तानातील बहुतांश हिंदू लोकसंख्या सिंध प्रांतात राहते. येथे होळी साजरी करण्याची जुनी परंपरा आहे. पाकिस्तानचे प्रसिद्ध हिंदू पत्रकार आणि मानवाधिकार कार्यकर्ते कपिल देव म्हणतात की, सिंधमध्ये हिंदू आणि मुस्लिम एकत्र होळी साजरी करण्याची परंपरा फार पूर्वीपासून चालत आलेली आहे. मूलतत्त्ववादी विचारसरणीच्या काही संघटना याबाबत अस्वस्थ आहेत.

कपिल देव म्हणतात, 'आम्ही होळीचा सण साजरा करत आलो आहोत. यात बहुतांश हिंदू आणि मुस्लिमांचाही समावेश आहे. होळीत ढोल वाजवणारे बहुतांश मुस्लिम आहेत. हिंदू मंदिरांमध्ये ढोल वाजवणारे सर्व मुस्लिम हे मनिहार समाजातील आहेत. सिंधमध्ये होळीच्या वेळी हिंदू मिरवणुका काढतात आणि मंदिरांमध्ये कार्यक्रम होतात.

कपिल देव स्पष्ट करतात की, “आम्ही होळीच्या मिरवणुकीला पाली म्हणतो. पाकिस्तानमध्ये हिंदू कॅलेंडरनुसार 11 तारखेपासून पूनम म्हणजेच 15 तारखेपर्यंत होळीचा सण साजरा केला जातो. सलग 6 दिवस आम्ही मिरवणूक काढतो आणि मंदिरात जी गाणी गायली जातात त्याला धमाल म्हणतात. आपल्या मंदिरात 6 दिवस धमाल असते. यावरून सिंधमध्ये कधीही संघर्ष झाला नाही.

इस्लामिक कट्टरतावादी संघटना होळी साजरी करताना गोंधळ घालत आहेत

पाकिस्तान सरकारनेही वृत्तपत्रांमध्ये जाहिराती देऊन हिंदूंना होळीच्या शुभेच्छा दिल्या. दुसरीकडे, पाकिस्तानातील मूलतत्त्ववादी घटक हिंदू होळी साजरी करत असल्याने चिंतेत आहेत. सिंध प्रांतातील कट्टरतावादी नेता रशीद सुमरू यांचा एक व्हिडिओ व्हायरल होत आहे, ज्यामध्ये ते म्हणत आहेत की, 'होळी साजरी केली जात आहे, जणू काही दिल्लीत कार्यक्रम होत आहे. ते भारतात जशी होळी साजरी करत आहेत. तेच सिंधच्या भूमीवर होत आहे.’

कपिल देव म्हणतात की, 'पाकिस्तानातील कट्टरपंथी आपल्या व्होट बँकेसाठी हिंदूंना टार्गेट करत आहेत. रशीद सुमरू हा जमात-ए-उलेमा-ए-इस्लाम नावाच्या पक्षाशी संबंधित आहे. हिंदुविरोधी वक्तव्ये देत राहतो. साहजिकच अशा विधानांचा पक्षाला फायदा होतो. ते थेट हल्ला करत नाहीत, मात्र अनेकदा प्रक्षोभक विधाने करतात.

सिंधमध्ये मुस्लिमही मोठ्या प्रमाणात होळीमध्ये सहभागी होतात. हे पाहून त्यांना वेदना होतात.” कपिल यांच्या म्हणण्यानुसार, IJT ही त्यांची विद्यार्थी संघटना आहे आणि तिचा हिंदुविरोधी कारवायांमध्ये सहभाग असल्याचा इतिहास आहे.

पाकिस्तानातील हिंदूंची स्थिती

पाकिस्तानात हिंदूंची लोकसंख्या सुमारे 40 लाख आहे. 2022 मध्ये, पाकिस्तानच्या सेंटर फॉर पीस अँड जस्टिसने आपल्या अहवालात म्हटले होते की पाकिस्तानमध्ये 22 लाख 10 हजार 566 हिंदू राहतात, जे पाकिस्तानच्या एकूण लोकसंख्येच्या केवळ 1.18 टक्के आहे.

सेंटर फॉर पीस अँड जस्टिसचा हा अहवाल पाकिस्तानच्या नॅशनल डेटाबेसच्या डाटावर आधारित आहे. त्यानुसार देशात नोंदणी केलेल्या एकूण 18 कोटी 68 लाख 90 हजार 601 लोकांपैकी 18 कोटी 25 लाख 92 हजार मुस्लिम आहेत. पाकिस्तानातील हिंदूंची खरी संख्या या आकड्यापेक्षा जास्त असू शकते, कारण पाकिस्तानातील बहुतांश हिंदू समाज अतिशय मागासलेला आहे.

पाकिस्तानमधील हिंदूंना मर्यादित धार्मिक स्वातंत्र्य आहे आणि त्यांच्यावर हल्ले होत आहेत. हिंदू समाजातील मुलींचे मुस्लिम मुलांशी बळजबरीने विवाह हा पाकिस्तानातील सर्वात मोठा मुद्दा आहे. पाकिस्तानातील कट्टरतावादी हिंदूंच्या धार्मिक स्थळांवरही हल्ले करत आहेत. भीतीमुळे पाकिस्तानातील हिंदू भारतात स्थलांतरित होत आहेत. भीती आणि संधींच्या कमतरतेमुळे पाकिस्तानातील हिंदू कुटुंबेही इस्लाम धर्म स्वीकारत आहेत.

पाकिस्तानातील हिंदू कार्यकर्त्यांचे म्हणणे आहे की, येथे हिंदूंवरील सर्वच हल्ल्यांची नोंद होत नाही आणि हिंदूंवरील अत्याचाराचे संपूर्ण चित्र स्पष्ट होत नाही. आंतरराष्ट्रीय मानवाधिकार संघटना पाकिस्तानातील हिंदूंना धार्मिक स्वातंत्र्याविषयी बोलतात, परंतु पाकिस्तानमधील वाढत्या कट्टरवादामुळे हिंदूंसाठी आधीच कठीण परिस्थिती आणखी कठीण झाली आहे.