उपशी राहिल्यास ग्लुकोज होईल कमी:मधुमेह-BP चे रुग्ण आहात; चैत्र व रमजानमध्ये या ट्रिकने करा उपवास

22 मार्चपासून चैत्र नवरात्री आणि रमजान हे दोन्हींची सुरुवात होत आहे. यावेळी H3N2 एन्फ्लुएन्झा देखील पसरला आहे. हवामानही कधी उष्ण तर कधी पावसाळी होत आहे. म्हणूनच उपवास आणि व्रत करणाऱ्या सर्व लोकांनी स्वतःची काळजी घेणे आवश्यक आहे.

ज्यांना मधुमेह, रक्तदाब, थायरॉईडचा त्रास आहे त्यांनी उपवास करताना यापेक्षा जास्त काळजी घेणे आवश्यक आहे. त्यांना वेळेवर औषधे घ्यावी लागतात, त्यांच्या तब्येतीची पूर्ण काळजी घ्यावी लागते जेणे करून त्यांना नंतर कोणत्याही समस्यांना सामोरे जावे लागू नये.

आज कामाच्या गोष्टीत आपण व्रत आणि उपवासात काय खावे आणि काय खाऊ नये याबद्दल बोलणार आहोत. मधुमेह, रक्तदाब आणि थायरॉईडच्या रुग्णांनी कोणती खबरदारी घ्यावी हेही आमच्या तज्ज्ञांकडून समजून घेऊ...

प्रश्न: उपवास करणे आरोग्यासाठी चांगला आहे का?

उत्तरः जर तुम्ही शरीराच्या डिटॉक्सिफिकेशनसाठी उपवास करत असाल तर ते चांगले आहे. पण आजकाल असे कोण करते? खूप कमी लोक.

बटाटे, तेलकट पदार्थ, मिठाई, चिप्स, पापड हे उपवासात दिवसभर खाल्ले जातात. जास्त खाल्ल्याने पचनसंस्थेचे नुकसान होते. अशा स्थितीत ते आरोग्यासाठी अजिबात चांगले नाही.

श्री श्री रविशंकर म्हणतात की केवळ धार्मिक प्रसंगी उपवास करणे आवश्यक नाही. शरीरातील घाण स्वच्छ करण्यासाठीही उपवास आवश्यक आहे.

यामुळे पचनक्रिया सुधारते. मेंदूही निरोगी राहतो. हे नैराश्य आणि मानसिक आरोग्याशी संबंधित समस्या सोडवण्यासही मदत करते.

याच कारणामुळे आपल्या धर्मग्रंथांमध्ये उपवासाला धर्माशी जोडण्यात आले आहे. उपवास केल्याने मेंदूला विश्रांती मिळते असे म्हणतात. रिकाम्या पोटी ध्यान केल्याने चांगले वाटते.

प्रश्‍न: आजारी लोकांनी सर्व रोजे ठेवणे गरजेचे आहे का?

उत्तरः मधुमेह, बीपी, थायरॉईड विशेषज्ञ डॉ. रझा मलिक म्हणतात- कुराणमध्ये मुस्लिमांना रमजान महिन्यात रोजे ठेवण्यास सांगितले आहे. परंतु जे लोक आजारी आहेत किंवा त्यांना कोणताही आजार आहे त्यांच्यासाठी हे गरजेचे नाही.

प्रश्न: शुगर किंवा ब्लडप्रेशरचे रुग्ण 9-10 दिवस किंवा महिनाभर रोजे ठेवू शकतो का?

उत्तरः उपवास करायचा की नाही हा तुमचा वैयक्तिक निर्णय आहे. न्यूट्रिशनिस्ट आणि डायबिटीज एज्युकेटर अवनी कौल म्हणतात की 9 ते 10 दिवस सतत उपवास केल्याने शुगरच्या रुग्णांना त्रास होऊ शकतो. ज्या लोकांची साखर नियंत्रणात नाही, त्यांनी डॉक्टरांच्या सल्ल्याशिवाय इतके दिवस उपवास करू नये.

ज्या लोकांना बीपीची समस्या आहे, त्यांनीही डॉक्टरांच्या सल्ल्याशिवाय उपवास करू नये.

त्याचप्रमाणे रमजानमध्ये जेवणात 12 ते 15 तासांचे अंतर असते. ज्यामुळे मधुमेह, बीपी रुग्णांना त्रास होऊ शकतो. तथापि, शुगर किंवा बीपीचे रुग्ण सावधगिरीने उपवास करू शकतात. उदाहरणार्थ, ब्लड शुगर मीटर खरेदी करा. दररोज बीपी तपासणे सोपे होईल. सेहरी आणि इफ्तारमध्ये औषध घ्यायला विसरू नका.

प्रश्न: बरं, ज्यांची शुगर किंवा बीपी नियंत्रणात आहे ते लोक दीर्घकाळ उपवास करू शकतात का?

उत्तर : शुगर किंवा बीपी नियंत्रणात असले तरी डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा. मग डाएट चार्टसह उपवासाचा पर्याय निवडता येईल.

प्रश्न: उपवासादरम्यान रक्तातील साखरेची पातळी का कमी होते?

उत्तरः आहारतज्ञ अंजू विश्वकर्मा म्हणतात की शुगरचे रुग्ण जेव्हा उपवास करतात तेव्हा त्यांना सामान्य दिवसांपेक्षा जास्त वेळ रिकाम्या पोटी राहावे लागते. त्यामुळे त्यांच्या रक्तातील ग्लुकोजचे प्रमाण कमी होऊ शकते. या स्थितीला हायपोग्लायसेमिया म्हणतात, जे धोकादायक आहे.

उपवासात रक्तातील साखर कमी झाल्यावर ही 3 लक्षणे दिसून येतील

टीप- सामान्यतः रक्तातील साखर 70 किंवा त्याहून कमी झाल्यावर ही लक्षणे जेव्हा दिसू लागतात.

प्रश्न: काही लोक उपवास करताना औषधे घेणे बंद करतात, हे योग्य आहे का?

उत्तरः उपवास करताना त्याचे नियम पाळा, पण आरोग्याकडे दुर्लक्ष करू नका.

म्हणूनच जे लोक नियमित रक्तदाब (बीपी), शुगर म्हणजेच मधुमेह, थायरॉईड, गॅस्ट्रिक इत्यादींसाठी औषधे घेतात, त्यांनी ती घेणे थांबवू नये. ते तुमच्या जीवासाठी धोकादायक ठरू शकते.

प्रश्न: ज्यांना गॅस्ट्रिकचा त्रास आहे किंवा जे फॅटी लिव्हरचे रुग्ण आहेत त्यांनी उपवासात काय खावे आणि काय नाही?

उत्तर : सर्वप्रथम सकाळी चहा घेणे बंद करा. यामुळे गॅसची समस्या उद्भवणार नाही आणि दिवसभर ऊर्जाही मिळेल. त्याऐवजी रोज एक सफरचंद खावे.

तुम्ही नारळ पाणी, ग्रीन टी, पालक, टोमॅटो, गाजर, बीटरूट ज्यूस किंवा सूप देखील पिऊ शकता. यामुळे शरीर हायड्रेटेड राहील.

साबुदाणा, तळलेले-भाजलेले, मिरची-मसालेदार आणि उरलेले अन्न खाऊ नका. बाहेरच्या गोष्टी टाळा. अति खाणे देखील टाळावे लागेल.

थायरॉईड रुग्णांसाठी उपवास करणे सेफ नाही. अशा लोकांनी खालील क्रिएटिव्ह वाचा आणि काळजी घ्यावी…

आरोग्याच्या दृष्टीकोनातून कोणतीही समस्या नाही, अशा लोकांनी देखील उपवास करताना या 6 गोष्टी विसरू नये

आहारतज्ञ आणि पोषणतज्ञांनी खास तुमच्यासाठी नवरात्रीचा डाएट प्लॅन बनवला आहे, वाचा आणि फॉलो करा

नाश्त्यासाठी काय घ्यावे?

दुपारच्या जेवणासाठी काय खावे?

संध्याकाळी काय खावे?

रात्रीच्या जेवणात काय घ्यावे?

जाता-जाता

विज्ञानानुसार उपवास करण्याची योग्य पद्धत शिकूया...

तज्ञ पॅनल: अवनी कौल, पोषणतज्ञ आणि मधुमेह शिक्षक, दिल्ली, डॉ. अंजू विश्वकर्मा आहारतज्ञ, भोपाळ, आणि डॉ. रझा मलिक, मधुमेह, बीपी, थायरॉईड विशेषज्ञ, मधुमेह केंद्र भोपाळ