दिव्य मराठी एक्सप्लेनरचीन पाकिस्तानमध्ये उघडू शकतो आघाडी:लष्कर आणि परराष्ट्र धोरणात 80% वर्चस्व, भारतासाठी धोक्याची घंटा

संपूर्ण जगावर चीन वेगाने त्याची पकड मजबूत करत आहे, हे सगळ्यांनाच माहीत होते, पण आता चीनचा कोणत्या देशात किती प्रभाव आहे हेही समोर आले आहे. वेगवेगळ्या देशांमध्ये चीनचा प्रभाव मोजण्यासाठी 82 देशांच्या चायना इंडेक्समध्ये पाकिस्तान अव्वल आहे. म्हणजे पाकिस्तानवर चीनचा सर्वाधिक प्रभाव आहे.

या यादीत इतर कोणते देश आहेत, पाकिस्तानच्या कोणत्या क्षेत्रात चीनचा किती प्रभाव आहे आणि ही यादी भारतासाठी चिंतेची बाब का आहे, हे दिव्य मराठी एक्सप्लेनरमध्ये जाणून घेणार आहोत.

चीन निर्देशांक काय आहे, ज्यात पाकिस्तान अव्वल?

तैवानची संशोधन संस्था डबल थिंक्स लॅब्सने 82 देशांवरील चीनच्या प्रभावाचा डेटाबेस तयार केला आहे. हा चायना इंडेक्स 2022 आहे. अशा प्रकारचा हा पहिलाच अभ्यास आहे.

चीन निर्देशांकात विविध देशांना स्थान देण्यात आले आहे. सर्वाधिक चिनी प्रभाव असलेल्या देशांच्या यादीत पाकिस्तान अव्वल आहे. या अभ्यासानुसार पाकिस्तानवर चीनचे सर्वाधिक नियंत्रण आहे. युरोपीय देश जर्मनी 19व्या तर अमेरिका 21व्या क्रमांकावर आहे.

चीन पाकिस्तानवर कसा नियंत्रण ठेवतो?

चीनला पाकिस्तानमध्ये इतका रस का आहे?

चीनने पाकिस्तानमध्ये गुंतवणूक करण्याची तीन मोठी कारणे आहेत... मलाका स्ट्रेट

पहिले कारण: चीन त्याच्या तेल पुरवठ्यातील 80% हिंद महासागराच्या मलाका स्ट्रेटमधून आयात करतो. त्याचे अंतर 10,000 किलोमीटरपेक्षा जास्त आहे. जर ही आयात पाकिस्तानच्या ग्वादर बंदरातून पूर्ण करता आली तर हे अंतर फक्त 3000 किलोमीटर असेल. अशा प्रकारे चीनने आपले निम्मेही तेल पाकिस्तानच्या मार्गाने नेले तर चीनला सुमारे 16 हजार कोटी रुपयांचा फायदा होईल.

दुसरे कारण: मलाका स्ट्रेटमध्ये अनेकदा युद्धाची भीती असते त्यामुळे हा मार्ग चीनसाठी कधीही बंद होऊ शकतो. इंडो-पॅसिफिक प्रदेशात, अमेरिकेने जपान, दक्षिण कोरिया, फिलीपिन्स, थायलंड आणि ऑस्ट्रेलियासारख्या देशांमध्ये हवाई दल आणि नौदलासाठी तळ उभारले आहेत. या देशांमध्ये मोठ्या प्रमाणात अमेरिकन लष्कराची लढाऊ विमाने आणि नौदलाची विमाने तैनात आहेत.

तिसरे कारण: चीनच्या पश्चिम सीमेवर रस्त्यांचे जाळे आणि उद्योग उभारणे. परंतु, या उद्योगांच्या उत्पादनांची निर्यात करण्यासाठी चीनला पश्चिम सीमेवरही मार्ग खुला करणे आवश्यक आहे. यासाठी चीनने स्वत:साठी इराण आणि तुर्कस्तानमधून कझाकिस्तान, उझबेकिस्तान, तुर्कमेनिस्तानमार्गे युरोपपर्यंतचा आधुनिक सिल्क रुट तयार केला आहे. यासोबतच चीन पाकिस्तान इकॉनॉमिक कॉरिडॉरही बांधला जात आहे.

परराष्ट्र तज्ज्ञ आणि जेएनयूमधील आंतरराष्ट्रीय अभ्यासाचे डीन डॉ. राजन कुमार यांच्या मते, चीनच्या पाकिस्तानमध्ये स्वारस्य असण्याचे एक प्रमुख कारण भारतावर नियंत्रण आहे. चीनला भारताशी थेट संघर्ष नको आहे. त्यामुळे पाकिस्तानमध्ये गुंतवणूक वाढत आहे.

याशिवाय चीनला पाकिस्तानच्या माध्यमातून आखाती देशांमध्ये पोहोचायचे आहे. आखाती देशांतून तेल आयातीसाठी चीनला हिंदी महासागराचा पर्याय बनवायचा आहे. या कारणास्तव चीनने बेल्ट अँड रोड इनिशिएटिव्हचा भाग म्हणून पर्यायी मार्ग विकसित केला आहे.