कामाची गोष्ट1 सुई, 1 सिरिंज, 40 वेळा वापर:एकाच सिरिंजने 40 मुलांना दिली लस, हिपॅटायटीसचा धोका; 3 महिने निरीक्षणाखाली

मध्य प्रदेशातील सागर येथील एका खासगी शाळेत मुलांसाठी लसीकरण शिबिराचे आयोजन करण्यात आले होते. या कामासाठी आरोग्य विभागाने खासगी नर्सिंग कॉलेजच्या विद्यार्थ्यांना कामाला लावले. त्यात तृतीय वर्षाचा विद्यार्थीही होता.

त्याने एकाच सिरिंजने एकामागून एक 40 मुलांना कोविडची लस दिली. हा प्रकार विद्यार्थ्याच्या वडिलांच्या लक्षात आल्यानंतर प्रकरण प्रशासनापर्यंत पोहोचले.

अशा परिस्थितीत एकाच सिरिंजमधून लस देण्याचा धोका काय असू शकतो, असा प्रश्न यामुळे उपस्थित होतो. सिरिंज वापरण्याचा योग्य पर्याय काय आहे?

आज या प्रश्नांची उत्तरे इंदूरच्या जनरल फिजिशियन डॉ. फातिमा चावला, भोपाळचे जनरल फिजिशियन डॉ. अरविंद कुमार मित्तल आणि अ‍ॅड. सचिन नायक देतील.

प्रश्न- एकाच सिरिंजने लस टोचणे हानिकारक कसे आहे?

उत्तर- डॉ. फातिमा यांच्या मते, एकच सिरिंजने लस किंवा कोणतेही औषध देण्यासाठी वापरल्यास विषाणूजन्य आजार पसरण्याचा धोका सर्वाधिक असतो.

याला अश प्रकारे समजून घ्या - जर एखाद्याच्या रक्तात संसर्ग झाला असेल आणि त्याचे रक्त कुठेतरी सिरिंजमध्ये राहीले. आणि त्याच सिरिंजने तुम्ही लस किंवा औषध दुसऱ्या व्यक्तीला दिल्यास त्यालाही संसर्ग होईल.

प्रश्‍न- एखाद्या रूग्णाला जुन्या सिरिंजमधून लस किंवा औषध दिल्याचे समजले तर त्याने प्रथम काय करावे?

उत्तर- अशा स्थितीत माहिती मिळाल्यानंतर तुम्ही ताबडतोब डॉक्टरांना संपूर्ण प्रकरण सांगावे आणि रक्त तपासणी करून घ्यावी. याच्या मदतीने विषाणूजन्य आजार किंवा रक्तातील संसर्ग लवकर ओळखता येतो. यामुळे तुम्हाला वेळेवर उपचार करण्याचीही संधी मिळते.

प्रश्न- नवीन सिरिंजमधून किंवा जुन्या सिरिंजमधून आपल्याला लस किंवा कोणतेही औषध मिळत आहे की नाही हे कसे कळेल?

उत्तर- रुग्णाला याबद्दल जाणून घेण्याचा कोणताही विशेष मार्ग नाही. तुम्ही फक्त इतकेच करू शकता की इंजेक्शन किंवा लस देणार्‍या व्यक्तीला तुमच्या समोर नवीन सिरिंज वापरण्यास सांगा.

आता हे झाले सिरिंजबद्दल. आता आपण मधुमेहाच्या रुग्णांबद्दल बोलूया. तुम्हाला आश्चर्य वाटत असेल की आम्ही अचानक सिरिंज आणि लसींमधून डायबिटीजच्या रूग्णांकडे कसे काय वळालो. समजा एखादे औषध किंवा लस शरीरात पोहोचवण्यासाठी लागणाऱ्या सिरिंजच्या वर एक सुई असते आणि मधुमेहाचे बरेच रुग्ण दररोज इन्सुलिन घेण्यासाठी सिरिंज आणि सुई वापरतात? त्यामुळे प्रश्न पडतो की…

प्रश्न- मधुमेही रुग्ण एकाच सुईतून वारंवार इन्सुलिन घेऊ शकतात का?

उत्तर- जनरल फिजिशियन, डॉ. अरविंद कुमार मित्तल म्हणतात, नाही, तुम्ही हे अजिबात करू शकत नाही. एकाच सुईने वारंवार लस किंवा औषध घेण्यावर बंदी घालण्यात आली आहे. ते एकाच वापरानंतर फेकून दिले पाहिजे. मधुमेहाच्या रुग्णाने सुईचा वापर फक्त एकदाच इंसुलिन टोचण्यासाठी केला पाहिजे.

इंजेक्शनद्वारे इन्सुलिन घेण्याचा हा योग्य मार्ग वाचा

सागर येथील घटनेत एकाच सिरिंजमधून लस देणाऱ्या नर्सिंगच्या विद्यार्थ्याने असे का केले माहीत आहे का?

तो सांगतो की- 'मला लस देण्यासाठी कॉलेजच्या एचओडीने शाळेत आणले होते. मला फक्त एक सिरिंज देण्यात आली. त्याच सिरिंजने मुलांना लसीकरण करावे लागेल का, असेही मी त्याला विचारले होते, तो म्हणाला – होय. म्हणून मी त्याच सिरिंजने मुलांना लस दिली. यात माझा काय दोष?'

अखेरीस पण महत्त्वाचे