अनाेखे संशाेधन:जर्मनीमध्‍ये सोशल मीडियाच्या व्यसनापासून दूर राहण्यासाठी मदत करणारे ‘वन सेक’ अॅप

जर्मनीतील फ्रेडरिक रिडेलने इन्स्टाग्रामवर खूप वेळ घालवण्यास सुरुवात केली होती. तथापि, हा अलीकडील बदल नव्हता. कोरोना लॉकडाऊनमुळे जगाच्या इतर भागांप्रमाणेच रिडेलला बर्लिनमध्ये घरीच राहावे लागले. त्यामुळेच त्याचे हात मोबाइलवर बनलेल्या चौकोनी बॉक्सवर (अॅपचे आयकॉन) जायचा. आपल्याला सोशल मीडिया अॅप्सचे व्यसन लागले आहे हे त्याला स्वतःलाच चांगल्या पद्धतीने समजले.

असे नाही की रिडेलने ते टाळण्याचा प्रयत्न केला नाही. त्याने मोबाइलवर एक फंक्शन वापरून पाहिले, जे अॅप वापरण्यासाठी वेळ मर्यादा ठरवते. मात्र या सवयीवर नियंत्रण ठेवण्यात ते अपयशी ठरले. रिडेल म्हणतात, ‘आपल्यापैकी बहुतेक जण या परिस्थितीतून जात आहे.

मग अॅप डेव्हलपर म्हणून मी त्यावर उपाय शोधण्याचा प्रयत्न केला.’ त्याचा उपाय अगदी सोपा होता. त्याने ‘वन सेक’ अॅप तयार केले, जे तुम्ही सोशल मीडिया आयकॉनवर तुमचे बोट धरले की सक्रिय होते. सोशल मीडिया अॅप उघडण्याची प्रक्रिया सुरू ठेवण्यासाठी १० सेकंद प्रतीक्षा करावी लागेल. या कालावधीत अॅप वापरकर्त्याला दीर्घ श्वास घेण्यास प्रवृत्त करते. रिडेलच्या लक्षात आले की ते वापरल्यानंतर त्याचा सोशल मीडिया वापर झपाट्याने कमी होऊ लागला. रिडेलच्या मते, असा छोटासा बदलदेखील आपल्या सवयींवर दीर्घकाळ परिणाम करतो. २०२० च्या उत्तरार्धात रिडेलने अॅपलच्या अॅप स्टाेअरवर वन सेक आयआेएस अपलोड केले. आतापर्यंत हे अॅप अडीच लाखांहून अधिक वेळा डाउनलोड करण्यात आले आहे. अलीकडे त्यांनी ब्राउझर विस्तार जारी केले जे वेबवर समान अनुभव प्रदान करतात. त्याची अॅन्ड्राॅइड आवृत्ती सध्या बीटा मोडमध्ये आहे, ती लवकरच अधिकृतपणे रिलीज केली जाईल. मॅक्स प्लँक इन्स्टिट्यूट आणि हेडलबर्ग युनिव्हर्सिटीच्या वर्तणुकीशी संबंधित शास्त्रज्ञांनी केलेल्या अभ्यासानुसार, ‘एक सेकंद’ सहा आठवड्यात अॅप उघडण्याचे ५७% प्रयत्न कमी करू शकते. प्यू रिसर्चच्या मते, या युगात ‘वन सेक’ वापरकर्त्यांना सोशल मीडियापासून पूर्णपणे दूर राहण्याऐवजी स्वतःला दूर ठेवण्यास मदत करते. ही एक प्रकारची शांत क्रांती आहे. रिडेल म्हणतात की ‘वन सेक’ वापरल्यानंतर त्याचे आयुष्य पूर्णपणे बदलले आहे.

किशाेरवयीनांसाठी आव्हान; ५४% लाेकांसाठी दूर राहणे कठीण सोशल मीडियाचे व्यसन ही एक मोठी समस्या आहे. प्यू रिसर्चच्या मते, ३५% अमेरिकन किशोरवयीन मुले नियमितपणे किमान एक सोशल मीडिया अॅप वापरत असल्याचे कबूल करतात. ३६% किशोरांना वाटते की, ते सोशल मीडियावर खूप वेळ घालवतात, तर ५४% लोकांना वाटते ते सोडणे खूप कठीण आहे.