बिलावल यांच्या भारत दौऱ्यावर पाक माध्यमे:दिखाव्यासाठी का होईना, पण कटुता दूर करण्यास सुरूवात करा

शांघाय कोऑपरेशन ऑर्गनायझेशन म्हणजेच SCOच्या परराष्ट्र मंत्र्यांच्या बैठकीसाठी पाकिस्तानचे परराष्ट्र मंत्री बिलावल भुट्टो झरदारी भारतात येत आहेत. बिलावल 4 आणि 5 मे रोजी गोव्यात उपस्थित राहणार आहेत. बिलावल यांच्या या भारत दौऱ्याची पाकिस्तानी माध्यमांत जोरदार चर्चा होत आहे.

पाकिस्तानातील सर्वात मोठे इंग्रजी वृत्तपत्र 'द डॉन'ने बुधवारी या प्रकरणावर संपादकीय प्रकाशित केले. यामध्ये बिलावल यांना भारतासोबत नवीन संबंध सुरू करण्याचा सल्ला देण्यात आला आहे. जाणून घ्या, 'द डॉन'मध्ये काय म्हटले आहे...

जास्त अपेक्षा नाही, फक्त सुरुवात करा

बिलावल SCO परराष्ट्र मंत्र्यांच्या शिखर परिषदेसाठी भारतात जाणार आहेत. तब्बल 12 वर्षांनंतर पाकिस्तानचे परराष्ट्र मंत्री भारताच्या भूमीवर पाऊल ठेवणार आहेत. भारतासोबत संवाद आणि नवीन संबंधांकडे वाटचाल करण्याची ही एक संधी आहे, जरी ती प्रतीकात्मक असली तरी. निदान संवाद प्रक्रिया तरी कशीतरी सुरू व्हायला हवी.

भुत्तो यांच्या या भेटीतून किमान पाकिस्तानात तरी कोणाला आशा नाही हे खरे आहे. यामागचे एक कारण म्हणजे SCO हे देशांमधील वाद सोडवण्याचे व्यासपीठ नाही. असे असले तरी दोन्ही देशांच्या परराष्ट्र मंत्र्यांची भेट झाली तर हाय-हॅलो होईल. कदाचित यामुळे नात्यातील कटुता काही प्रमाणात कमी होईल.

पुलवामा-बालाकोट मनात असेल

भारत आणि पाकिस्तानमध्ये सर्वाधिक तणाव आणि कटुता 2019 पासून सुरू झाली. आपण पुलवामा आणि बालाकोटच्या घटना पाहिल्या. काश्मीरबाबत भारताने मोठा निर्णय घेतला. कलम 370 आणि कलम 35-अ काढून टाकले. आता ही गोष्ट जुनी झाली आहे. बिलावल यांचा भारत दौरा महत्त्वाचा आहे कारण पाकिस्तानचा एक परराष्ट्र मंत्री 10 वर्षांनंतर भारतात जात आहे.

या संधीचा अवश्य लाभ घ्यावा. 2019 मध्ये दोन्ही देश युद्धाच्या उंबरठ्यावर पोहोचले होते हे आपण विसरू नये. भारताने बालाकोटवर हल्ला केला होता. दोन्ही देश अण्वस्त्रसत्ता आहेत आणि छोट्या चकमकीचे युद्धात रूपांतर होण्याचा धोका आहे. त्यामुळे याचा संपूर्ण उपखंडाला धोका आहे.

मात्र, दोन्ही परराष्ट्र मंत्र्यांमध्ये चर्चा झाली, तर चर्चेच्या मार्गातील ही एक नवी सुरुवात असेल. होय, या बातम्या येत राहतात की भारत आणि पाकिस्तान ट्रॅक 2 डिप्लोमसीमध्ये सामील आहेत. याला सामान्य नागरिक बॅकडोअर डिप्लोमसी म्हणतात.

कसली शांतता

2019 पासून दोन्ही देशांमध्ये एक विचित्र शांतता आहे. अतिशय थंड शांतता आहे. कोणतेही चुकीचे पाऊल ती शांतता संपवू शकते. गरज आहे ती व्यापारी, राजनैतिक आणि सांस्कृतिक संबंध आधी पूर्ववत झाले पाहिजेत. यामध्ये आखाती देश महत्त्वाची भूमिका बजावू शकतात.

पाकिस्तानशी मैत्रीची गरज नसल्याचे भारताने अनेकदा स्पष्ट केले आहे. असे असले तरी दोन्ही देशांनी किमान राजनैतिक संबंध पूर्ववत करावेत. तुटलेला विश्वास पुनर्संचयित करता येईल अशा प्रकारे काही पावले उचलली पाहिजेत. व्यापार, क्रीडा आणि सांस्कृतिक आघाड्यांचा वापर केला पाहिजे. व्हिसा नियम सोपे केले पाहिजेत जेणेकरून लोकांत संपर्क सुरू होऊ शकेल. सीमेच्या दोन्ही बाजूला काही लोक आहेत ज्यांचे नाते आहे. त्यांना फायदा होईल.

दोन्ही देशांमधील संबंध सुधारण्यासाठी खेळ आणि विशेषत: क्रिकेट सर्वात महत्त्वाचे ठरू शकते. दोन्ही देशांच्या संघांनी एकमेकांना भेट द्यावी. आता तिसऱ्या देशांमध्ये (तटस्थ ठिकाणी) सामने खेळण्याची गरज नाही.

दोन्ही देशांमध्ये सार्वत्रिक निवडणुकीची वेळ

शांततेचे नवीन पर्व सुरू होण्यास वेळ लागू शकतो. याचे कारण पाकिस्तानात या वर्षाच्या अखेरीस आणि भारतात पुढील वर्षी मे महिन्यात सार्वत्रिक निवडणुका होणार आहेत. नवीन सरकारे येतील आणि ते ही शांतता प्रक्रिया पुढे नेऊ शकतील. ही छोटी पावले उचलून मोठे यश मिळवता येते. बिलावल यांच्या भारत भेटीचा प्रश्न आहे, तर त्यांच्याकडून काहीही अपेक्षा करणे अप्रामाणिक ठरेल.

SCO हे असे व्यासपीठ आहे, जे शत्रूंनाही वाटाघाटीच्या टेबलावर येण्याची संधी देते जेणेकरून दोघांचा फायदा होईल. याचे उदाहरण म्हणजे भारत आणि चीनमध्येही तणाव आहे, पण दोघांमध्ये 135 अब्ज डॉलरचा व्यापार आहे. सत्य हे आहे की आर्थिक हिताकडे दुर्लक्ष करता येणार नाही. सरतेशेवटी, सार्क संघटना ज्या उद्देशात अयशस्वी ठरली त्यात SCO पूर्णपणे यशस्वी होईल अशी अपेक्षा आहे.