हिवाळ्यात प्रतिकारशक्ती:20 मिनिटे वेगाने चालणे, पुरेसे पाणी आणि रेनबो पदार्थासह या ५ घटकांमुळे सुधारते प्रतिकारशक्ती

हिवाळा येताच संक्रमण वाढू लागते. कारण तापमानात किंचित घट झाल्याने प्रतिकार शक्ती ५० टक्क्यापर्यंत कमी होऊ लागतते. याचा नाकावर सर्वाधिक परिणाम होतो. त्यामुळेच हिवाळ्यात सर्दी, खोखल्यासारखे आजार वेगाने वाढतात. त्यामुळे रोगप्रतिकारशक्ती वाढवण्याची जास्त गरज असते आणि ती तशीच कायम ठेवण्याचीही गरत असते. मात्र, त्यासाठी वेगळे प्रयत्न करण्याची गरज नाही. पुरेशा झोपेसोबतच सकस आहार, शरीराला हायड्रेट ठेवण्यासाठी पुरेसे पाणी आणि शारीरिक हालचाली पाळल्यास रोगप्रतिकारशक्ती मजबूत ठेवता येते. संशोधन सांगते की, जे लोक पुरेशी झोप घेत नाहीत, अशा लोकांमध्ये ‘नैसर्गिक किलर्स’ नावाच्या महत्त्वाच्या रोगप्रतिकारक पेशी ७० टक्क्यांपर्यंत कमी होतात. याशिवाय जे लोक सामाजिकरित्या सक्रिय राहतात त्यांच्यामध्ये अँटीबॉडीज लवकर विकसित होतात.

जाणून घ्या या ५ पद्धतींमुळे रोगप्रतिकारशक्ती कशी मजबूत होते अन्न : पोषणासाठी विविध रंग आणि चवीचे पदार्थ गरजेचे जीवनसत्त्वे आणि खनिजांच्या कमतरतेमुळे प्रतिकारशक्तीवर परिणाम होतो. पोषक तत्व आणि खनिजांचा जेवणात भरपूर वापर करायला हवा. खरं तर याला रेनबो डाइट म्हटले जाते. यात विविध प्रकारची चवीचे फळ आणि भाज्यांचा समावेश असतो. वेगवेगळ्या भाज्या आणि फळांचा रोजच्या जेवणात समावेश करावा. त्यात गोड, आंबट, खारट आणि कडू पदार्थांचा समावेश असावा.

पाणी : शरीर हायड्रेटेड असते, अँटिबॉडीज सक्रिय होतात शरीराच्या सर्वच प्रक्रिया चांगल्या प्रकारे चालण्यासाठी पाणी सर्वात जास्त गरजेचे आहे. कोणत्याही प्रकारच्या संक्रमणापासून वाचण्यसाठी इम्युनोग्लोबिन ए (आयजीए) नावाची एंडीबॉडी सर्वात आधी डिफेन्स लाइनच्या रूपात समोर येते. ते सर्व प्रकारचे काम करते,जेव्हा आपण हायड्रेटेड असतो.

पचनक्रिया: ८० टक्के पेशी फक्त आतड्यांमध्ये आढळता वर्षे २०२१ मध्ये न्युट्रिएंट्समध्ये प्रकाशित संशोधनानुसार, आपल्या आतड्यांमध्ये शरीराचा सुमारे ७० ते ८० टक्के रोगप्रतिकारक पेशी असतात. आतडे निरोगी ठेवण्यासाठी प्रीबायोटिक्स आणि प्रोबायोटिक्स सारख्या चांगल्या मायक्रोबायोमची आवश्यकता असते. आतडे निरोगी ठेवण्याचा एक मार्ग म्हणजे पुरेशा प्रमाणात उच्च फायबर घेणे.

हालचाल : २० मिनिट वेगाने चालल्याने क्षमता वाढते २० मिनिटांचा व्यायाम शरीरात रोगप्रतिकारक शक्ती पंप करण्याबरोबरच दाहक-विरोधी प्रभाव टाकतो, असे विविध संशोधनांमधून स्पष्ट झाले आहे. २० मिनिटांच्या चालीमुळे तुमचा मूडही ठीक होऊ शकतो शिवाय मानसिक आरोग्य सुधारते. दोन्ही रोगप्रतिकारक शक्ती सुधारण्यास मदत हाेते. बैठक जास्त असेल तर जवळजवळ प्रत्येक एक तासाने ब्रेक घ्या आणि हालचाली करा.

तणाव : योग करा, यामुळे तणावा नियंत्रणात राहतो हलक्या तणावामुळे रोगप्रतिकारक शक्तीला फायदा होतो. यामुळे रोगप्रतिकारक शक्ती सक्रिय होते, परंतु हा ताण दीर्घकाळ राहिल्यास रोगप्रतिकार शक्ती कमकुवत होते. तणावाचे व्यवस्थापन करण्यासाठी योग आणि श्वासोच्छवासाची तंत्रे अधिक प्रभावी आहेत. योनि तंत्रिका तणावाच्या प्रतिसादाच्या प्रक्रियेवर नियंत्रण ठेवते.

डॉ. व्ही. पी. पांडे प्रोफेसर, विभागाध्यक्ष मेडिसिन, इंदूर