संधीचे सोने:लिलाव रखडल्यामुळे रेती‎ घाट तस्करांच्या निशान्यावर‎

जिल्ह्यातील रेती घाटांची मुदत संपून ‎कित्येक महिने झाले आहेत. त्यातच ‎आता जानेवारी महिना सुरू झाला‎ आहे. असे असतानाही रेती घाटांचे ‎ ‎ लिलाव काही प्रशासकीय‎ कारणास्तव रखडलेले आहेत. मात्र ‎याच संधीचे सोने करीत‎ जिल्ह्यातील रेतीघाटांवरुन रेतीची‎ चोरी करण्याचा सपाटा रेती‎ तस्करांनी सुरू केला आहे.

बेसुमार ‎ ‎उपसा सुरू असल्याने‎ लिलावापुर्वीच रेती घाट रिकामे ‎होण्याची शक्यता वाढली आहे.‎ त्याचा फटका बसुन जिल्हा‎ प्रशासनाचा कोट्यवधीचा महसुल ‎ ‎ पाण्यात जात आहे हे विशेष.‎ गेल्यावर्षी लिलाव करण्यात‎ आलेल्या रेती घाटांची मुदत ३२‎ सप्टेंबर २०२२ पर्यंत होती. प्रत्यक्षात‎ मात्र १० जुन रोजी रेतीघाटांमधुन‎ उपसा बंद करण्यात आला होता. ‎ ‎

त्यानंतर जिल्हा खनिकर्म विभागाने‎ यंदा ३३ रेती घाटांच्या लिलावाची‎ तयारी सुरू केली होती. त्यासंदर्भात‎ आवश्यक असलेली‎ जनसुनावणीची प्रक्रीया राबवण्यात‎ येत होती. मात्र याचदरम्यान रेती‎ घाट लिलावासंदर्भात शासनाचे नवे‎ धोरण येणार असल्याचे सांगत‎ लिलाव प्रक्रीया थांबविण्यात आली.‎ त्यामुळे अद्याप पर्यंत जिल्ह्यातील‎ एकाही रेती घाटाचा लिलाव‎ करण्यात आलेला नाही.

त्यामुळे‎ दरवर्षी या वेळेपर्यंत रेती घाटाच्या‎ लिलावातून शासनाला मिळणारा‎ कोट्यवधीचा महसुल यंदा प्राप्त‎ ‎ ‎ झालेला नाही. त्यामुळे शासनाचे‎ मोठे नुकसान होत असतानाच‎ दुसरीकडे याच परिस्थितीचा फायदा‎ जिल्ह्यातील रेती तस्करांनी घेण्यास‎ सुरूवात केली आहे. लिलाव न‎ झाल्याने जिल्ह्यातील रेती घाट‎ रेतीतस्करांसाठी मोकळे झाले असुन‎ त्यांनी या रेतीघाटातुन रेतीची चोरी‎ सुरू केली आहे. या रेतीघाटांवर‎ लक्ष देण्यात महसुल आणि पोलिस‎ यंत्रणा अपुरी पडत असल्याने या‎ तस्करांचे चांगले फावत आहे.‎

दरदिवशी चोरीची रेती वाहुन‎ ‎नेणाऱ्यांवर करण्यात येत असलेल्या‎ कारवाई त्याची साक्ष देतात. मात्र‎ असे असतानाही रेती घाटांचे‎ लिलाव तातडीने करणे किंवा‎ लिलाव होईस्तोवर रेतीघाटांमधुन‎ रेतीची चोरी थांबवावी यासाठी‎ करण्यात येत असलेल्या‎ प्रशासनाच्या उपाययोजना या‎ ठिकाणी तोडक्या पडत असल्याचे‎ सध्या स्थितीत दिसुन येत आहे.‎ एकाच रॉयल्टीवर, रात्रीतुन २‎ फेऱ्या‎ ‎‎ आपल्या जिल्ह्याच्या सीमेलगत‎ असलेल्या चंद्रपूर आणि वर्धा या‎ जिल्ह्यातील काही रेती घाटांचे‎ लिलाव नव्या आदेशापूर्वी झाले‎ आहेत. या रेतीघाटांवरुन उपसा‎ केलेली रेती जिल्ह्यात आणण्यात‎ येत आहे. त्यासाठी एकाच‎ रॉयल्टीचा वापर करुन दिवसभरात‎ एक आणि रात्रीतून २ अशा‎ तीन-तीन फेऱ्या मारण्यात येत आहे.‎ मारेगाव, वडकी, खैरी या सीमावर्ती‎ भागातून राळेगाव, पांढरकवडा मार्गे‎ ही वाहने येत आहेत.‎

वाहतुकीसाठी १२, १४ चाकांच्या‎ ट्रकचा वापर‎
चंद्रपुर, वर्धा येथील रेतीघाटावरुन धारणीच्या नावाने‎ रॉयल्टी घेवुन चक्क १२ ते १४ चाकांचे ट्रक निघतात.‎ प्रत्यक्षात ही वाहने यवतमाळ येथे रिकामी करुन याच‎ रॉयल्टीच्या वेळात रात्रभरात दोन फेऱ्या मारुन यवतमाळ‎ पर्यंत रेती पोहोचवण्यात येते. त्यासाठी शहरातील‎ रेतीव्यावसायीकानेही किरायाने घेतलेली मोठी वाहने या‎ रेती वाहतुकीच्या कामी लाव ल्याची माहिती आहे.‎

ट्रॅक्टरने उपसा, टिप्परने वाहतुक‎
रेतीतस्करीमध्ये केवळ मोठे तस्करच नव्हे तर‎ रेतीघाटाशेजारी असलेल्या गावांमधील अनेकांनी उडी‎ घेतली आहे. ट्रॅक्टरच्या मदतीने दिवसा आणि रात्री शक्य‎ त्या वेळी नदी पात्रातुन रेती भरुन शेत शिवारात एखाद्या‎ ठिकाणी जमा करायची आणि अंधाराचा फायदा घेत जमा‎ केलेली ती रेती टिप्परमध्ये भरुन न्यायची असा सपाटा सुरू‎ करण्यात आला आहे. शेतशिवारात रेतीचे दिसुन येणारे‎ लहान-मोठे साठे त्याची साक्ष देत आहेत.‎

अनेक तालुक्यात बेसुमार उपसा
‎रेतीघाटांचे लिलावच झालेले नसल्याने जिल्ह्यातील‎ बाभुळगाव, घाटंजी, कळंब, राळेगाव, आर्णी,‎ महागांव, उमरखेड, या तालुक्यांमध्ये असलेल्या‎ रेतीघाटांवरुन रेती तस्करांनी रेती उपसा करण्याचा‎ सपाटा सुरू केला आहे. त्यासंदर्भात काही ठिकाणी‎ कारवाई करण्यात येते. मात्र ही कारवाई नाममात्र‎ असल्याने रेती तस्करांची हिम्मत वाढत चालली आहे.‎