जावई बापूंची गाढवावरून मिरवणूक:बीड जिल्ह्यातील विड्यातून 200 जावई भूमिगत; शोधासाठी गावातील तरुणांचे पथक रवाना

विडा (ता.केज) येथे निजाम‎ काळापासून धूलिवंदनाच्या दिवशी‎ जावई बापूंची गाढवावरून रंगांची‎ उधळण करीत सवाद्य मिरवणूक‎ काढण्याची परंपरा गावकऱ्यांनी‎ जपली आहे. मंगळवारी (दि. ७)‎ धूलिवंदन असल्याने जावयाच्या‎ शोधत तरुणांची पथके मार्गस्थ झाली‎ आहेत.

दरम्यान, गावात स्थायिक‎ असलेले २०० जावई भूमिगत झाले‎ आहेत. त्यामुळे कोणत्या जावयांची‎ गर्दभ सवारी निघणार? याकडे लक्ष‎ लागले आहे.‎

अशी सुरू झाली परंपरा

तालुक्यातील विडा हे ७ हजार‎ लोकसंख्येचे गाव. गावाच्या‎ वेशीजवळ दक्षिणमुखी हनुमान मंदिर‎ असून गावात साधू शिव रामपुरी‎ महाराजांची संजीवन समाधी आहे.‎ या गावाने मध्ययुगीन संस्कृतीचे दर्शन‎ घडवणाऱ्या लळीत नाट्याची परंपरा‎ १०० वर्षांपासून जपली आहे.‎ निझामकाळात गावाला जहागिरी‎ होती. १९१५ साली जहागीरदार‎ तत्कालीन ठाकूर आनंदराव देशमुख‎ यांचे बाळा नाथ चिंचोली‎ (जि.लातूर) येथील मेव्हणे‎ धूलिवंदनाच्या दिवशी सासुरवाडीत‎ आले होते. त्यावेळी परंपरेप्रमाणे भांग‎ पिऊन थट्टामस्करी सुरू झाली.‎ मस्करी तून जावयाची गाढवावर‎ बसून सवारी काढली. तेव्हापासून ही‎ परंपरा सुरू झाली.

जावयाला करतात आहेर

परंपरा कायम‎ ठेवण्यासाठी धुळवडीच्या दोन दिवस‎ अगोदर गावातील तरुण एकत्र येऊन‎ जावई शोध समिती नेमतात. एका‎ जावयास ताब्यात घेऊन‎ धुळवडीपर्यत निगरानीखाली ठेवले‎ जाते. धुळवडीच्या दिवशी सकाळी‎ ग्रामपंचायतीसमोर गाढव आणून‎ चपलेचा हार घालून मिरवणुकीला‎ सुरू होते. गावातील प्रमुख‎ रस्त्यांवरून दुपारपर्यंत मिरवणूक‎ हनुमान मंदिरासमोर पोचते. या‎ ठिकाणी लोकवर्गणीतून जमलेल्या‎ पैशांतून खरेदी केलेल्या कपड्यांचा‎ आहेर गावातील प्रतिष्ठितांच्या हस्ते‎ जावयाला दिला जातो. शिवाय‎ जावईबापूला सासऱ्याच्या ऐपतीनुसार‎ सोन्याची अंगठी भेट दिली जाते.‎

गावात एकोपा व सलोखा‎

जावयाची गाढवावरून मिरवणूक हा अपमानाचा प्रकार वाटतो परंतु, ही‎ गावाची परंपरा मानून आज पर्यंत मिरवणुकीत कधीही भांडण झाले‎ नाही.अगदी मुस्लिम धर्मातील सादेक कुरेशी यांनाही या मिरवणुकीचा‎ मान मिळाला आहे.‎

तीन पिढ्यांना मिळाला मान‎

गावातीलच सासरे, त्यांचेही जावई‎ आणि पुन्हा त्यांचेही जावई अशा‎ चौघांना हा मान मिळालेला आहे.‎ दिवंगत देवराव मस्कर यांना मान‎ मिळाला होता. त्यांच्या मुली गावातील‎ चंद्रसेन पवार व महादेव पवार यांना‎ दिलेल्या आहेत. हे दोन्ही पवार‎ जावयांची मिरवणूक निघाली होती.‎ महादेव पवार यांची मुलगीही‎ गावातील अंगद देठे यांना दिली आहे.‎ देठे यांचीही मिरवणूक निघाली.‎ घोरपडे यांचे जावई एकनाथ पवार व‎ त्यांचे जावई महादेव घोरपडे यांनाही‎ मान मिळाला.‎