दिव्य मराठी विशेष:गर्दभ सवारीच्या धसक्याने विड्यातून 200 जावई भूमिगत‎

विडा (ता.केज) येथे निजाम‎ काळापासून धूलिवंदनाच्या दिवशी‎ जावई बापुंची गाढवावरून रंगांची‎ उधळण करीत सवाद्य मिरवणूक‎ काढण्याची परंपरा गावकऱ्यांनी‎ जपली आहे. मंगळवारी दि. ७‎ धूलिवंदन असल्याने जावयाच्या‎ शोधत तरुणांची पथके मार्गस्थ झाली‎ आहेत. दरम्यान, गावात स्थायिक‎ असलेले २०० जावई भूमिगत झाले‎ आहेत. त्यामुळे कोणत्या जावयांची‎ गर्दभ सवारी निघणार? याकडे लक्ष‎ लागले आहे.‎ तालुक्यातील विडा हे ७ हजार‎ लोकसंख्येचे गाव. गावाच्या‎ वेशीजवळ दक्षिणमुखी हनुमान मंदिर‎ असून गावात साधू शिव रामपुरी‎ महाराजांची संजीवन समाधी आहे.‎ या गावाने मध्ययुगीन संस्कृतीचे दर्शन‎ घडवणाऱ्या लळीत नाट्याची परंपरा‎ १०० वर्षांपासून जपली आहे.‎ निझामकाळात गावाला जहागिरी‎ होती. १९१५ साली जहागीरदार‎ तत्कालीन ठाकूर आनंदराव देशमुख‎ यांचे बाळा नाथ चिंचोली‎ (जि.लातूर) येथील मेव्हणे‎ धूलिवंदनाच्या दिवशी सासुरवाडीत‎ आले होते.

त्यावेळी परंपरेप्रमाणे भांग‎ पिऊन थट्टामस्करी सुरु झाली.‎ मस्करी तून जावयाची गाढवावर‎ बसून सवारी काढली. तेव्हापासून ही‎ परंपरा सुरु झाली. परंपरा कायम‎ ठेवण्यासाठी धुळवडीच्या दोन दिवस‎ अगोदर गावातील तरुण एकत्र येऊन‎ जावई शोध समिती नेमतात. एका‎ जावयास ताब्यात घेऊन‎ धुळवडीपर्यत निगरानीखाली ठेवले‎ जाते. धुळवडीच्या दिवशी सकाळी‎ ग्रामपंचायतीसमोर गाढव आणून‎ चपलेचा हार घालून मिरवणुकीला‎ सुरू होते. गावातील प्रमुख‎ रस्त्यांवरून दुपारपर्यंत मिरवणूक‎ हनुमान मंदिरासमोर पोचते. या‎ ठिकाणी लोकवर्गणीतून जमलेल्या‎ पैशांतून खरेदी केलेल्या कपड्यांचा‎ आहेर गावातील प्रतिष्ठितांच्या हस्ते‎ जावयाला दिला जातो. शिवाय‎ जावईबापूला सासऱ्याच्या ऐपतीनुसार‎ सोन्याची अंगठी भेट दिली जाते.‎

तिन पिढ्यांना मान‎
गावातीलच सासरे, त्यांचेही‎ जावई आणि पुन्हा त्यांचेही जावई‎ अशा चौघांना हा मान मिळालेला‎ आहे. दिवंगत देवराव मस्कर यांना‎ मान मिळाला होता. त्यांच्या मुली‎ गावातील चंद्रसेन पवार व महादेव‎ पवार यांना दिलेल्या आहेत. हे‎ दोन्ही पवार जावयांची मिरवणूक‎ निघाली होती. महादेव पवार यांची‎ मुलगीही गावातील अंगद देठे‎ यांना दिली आहे. देठे यांचीही‎ मिरवणूक निघाली. घोरपडे यांचे‎ जावई एकनाथ पवार व त्यांचे‎ जावई महादेव घोरपडे यांनाही‎ मान मिळाला.‎

गावात एकोपा व सलोखा‎
जावयाची गाढवावरून मिरवणूक हा अपमानाचा प्रकार वाटतो परंतु, ही‎ गावाची परंपरा मानून आज पर्यंत मिरवणुकीत कधीही भांडण झाले‎ नाही.अगदी मुस्लिम धर्मातील सादेक कुरेशी यांनाही या मिरवणुकीचा मान‎ मिळाला आहे.‎