दिव्य मराठी विशेष‎:गुऱ्हाळचालकांवर संक्रांत; गुजरातेत‎ आवक वाढल्याने दरामध्ये झाली घसरण‎

संक्रांतीसाठी गुळाची मागणी असताना दुसरीकडे‎ महाराष्ट्रासह इतर राज्यांमधून प्रमुख बाजारपेठ असलेल्या‎ गुजरातमध्ये गुळाची आवक वाढली आहे. याचा फटका‎ गुळ उत्पादकांना बसत आहे. गतवर्षी ३ हजार प्रतिक्विंटल‎ रुपयांपर्यंत गुळाचा दर गेला होता मात्र, यंदा हंगामाच्या‎ पहिल्या टप्प्यातच दराच्या घसरणीचा सामना करावा‎ लागत असून २ हजार ३०० रुपयांचा दर मिळत आहे.‎ त्यामुळे गुऱ्हाळ चालकांवर संक्रांत आली आहे.‎ चांगला पाऊस होत असल्याने जिल्ह्यात दिवसेंदिवस‎ उसाचे उत्पादन वाढत आहे. जिल्ह्यात सध्या ६० पेक्षा‎ अधिक गुऱ्हाळे सुरु आहेत. आजही बीड जिल्ह्यात‎ अनेक शेतकरी गुऱ्हाळ चालवतात.

कारखान्यांनी‎ वाढवलेली गाळप क्षमता, गुऱ्हाळ चालकांपेक्षा दिला‎ जाणारा अधिकचा दर, गुळ पावडरचे उत्पादन करणारे‎ होत असलेले नवे कारखाने या सगळ्यात पारंपारिक‎ गुऱ्हाळ चालक अजूनही तग धरुन आहे. मात्र त्यांना‎ अडचणींचा सामना करावा लागत आहे. ऊस उत्पादकांना‎ यंदा साखर कारखान्यांकडून २ हजार ५०० रुपये प्रति टन‎ पेक्षा अधिक दर मिळत आहे. गुळाची परिस्थिती मात्र‎ नेमकी उलटी झाली आहे. बाजारात सध्या २ हजार ३०० ते‎ २ जार ६०० प्रतिक्विंटल इतके खाली दर आले आहेत.‎ मुळात बहुतांश गुळाचा सौदा हा २५०० रुपयांच्या‎ आसपासच होत आहे. मराठवाड्यात जालना, लातूर‎ आणि शेजारी नगर ही गुळाची बाजारपेठ आहे.‎ मराठवाड्यातील गुळापैकी ९० टक्के गूळ हा गुजरातसह‎ इतर राज्यांत विकला जातो. सध्या महाराष्ट्रासह इतर‎ राज्यांतून गुजरातमध्ये आवक वाढली आहे.‎टाकरवण येथील गुऱ्हाळात काम करताना कामगार, या गुऱ्हाळामुळे ऊस उत्पादकांना दिलासा मिळतो तर मजुरांना रोजगार. ‎

लघुउद्योगाची मान्यता हवी‎
पारंपरिक गुऱ्हाळ चालक हा‎ शेतकरीच आहे. शेती परवडत नाही‎ म्हणून तो गुऱ्हाळांचा माध्यमातून उद्योग‎ करण्यासाठी धोका पत्करून व्यवसाय‎ करतो. या व्यवसायाला लघू उद्योग‎ म्हणून अद्याप मान्यता नाही ही मान्यता‎ द्यावी. यंदा गुऱ्हाळ सुरुवातीलाच‎ तोट्यात आहेत.‎ -गणेश लव्हाळे, गुऱ्हाळ चालक‎

स्थानिक बाजारपेठही‎ ठरतेय महत्त्वाची‎
अत्यंत दर्जेदार गूळच निर्यात होतो.‎ पण, याचे प्रमाण सध्या १ टक्का‎ आहे. उर्वरित गूळ हा स्थानिक‎ ठिकाणी विकला जातो. मात्र‎ स्थानिक बाजारपेठेतही‎ संक्रांतीमुळे सध्या मागणी असूनही‎ गुळाचा अपेक्षित दर मिळत‎ नसल्याचे दिसून येत आहे.‎

३० जणांना रोजगार देणारा उद्योग‎
पारंपारिक गुऱ्हाळ हा अत्यंत कष्टाचा आणि‎ स्थानिक रोजगार निर्माण करणारा उद्योग‎ आहे. एका गुऱ्हाळात ३० माणसे कुटुंबासह‎ काम करत असतात. यासह ट्रॅक्टर, ऊस‎ उत्पादक, बैलगाडी आणि गूळ प्रक्रियेसाठी‎ लागणारे पुरवठादार आदींनाही यामुळे रोजगार‎ उपलब्ध होतो. यामुळे ग्रामीण अर्थव्यवस्थेत‎ अशा उद्योगांचे महत्व साहजिकच वाढले‎ आहे. गावातच रोजगारही मिळतो.‎