दिव्य मराठी विशेष:कालिंका देवीचे सोंग घेण्याचा लोखंडे कुटुंबीयांना मान‎

सतराव्या शतकापासून जाफराबाद‎ येथे सुरु असलेली पाच दिवसाची‎ रंगपंचमी आजही मोठ्या‎ उत्साहाच्या वातावरणात खेळली‎ जाते. रंगपंचमीच्या निमित्ताने देवीची‎ मिरवणूक काढण्यात येते. पारंपारिक‎ प्रथेप्रमाणे रंगाची मुक्तपणे उधळण‎ केली जाते. आठ पिढयापासून‎ देवीचे सोंग घेण्याचा मान लोखंडे‎ कुटुंबियांकडे आहे.‎ निजाम राजवटीत जाफराबाद‎ येथे १६३३ पासुन पाच दिवसांची‎ रंगपंचमी खेळण्याची प्रथा सुरु‎ झाली आहे. उत्तर हिंदुस्थानी‎ समाजबांधवांनी ही परंपरा‎ अविरतपणे सुरू ठेवली. वसंत‎ पंचमीपासुन रंगपंचमीला सुरुवात‎ होते. दांडी पौर्णिमेला फाग होळी‎ गीतासह सवाद्य मिरवणूक काढली‎ जाते. धुलीवंदनाच्या दिवशी गावात‎ रंगमेळा भरवून तमाशा, जलशासह‎ गुलाल मेळा खेळला जातो.‎

शहरातील ऐतिहासिक किल्ल्याच्या‎ मदार दरवाजाजवळील महेबूब‎ सुबानी दर्ग्याजवळ रंगमेळा‎ पोहचल्यानंतर मराठी आणि उत्तर‎ हिंदुस्थानी समाजबांधवांमध्ये रंगाची‎ उधळण करतात. मुस्लिम बांधव‎ देखील रंगमेळ्यामध्ये मोठ्या‎ संख्येने सहभागी होतात.‎ रंगपंचमीच्या तिसऱ्या दिवशी‎ रंगासाठी सवाद्य मिरवणुकीने‎ जाऊन गावातील प्रतिष्ठित‎ लोकांच्या अंगावर रंग टाकला‎ जातो. त्यानंतर मानकरी यांच्या घरी‎ पान- सुपारीचा कार्यक्रम होतो.‎ चौथ्या दिवशी महाबुरीज मेळा‎ घेतला जातो. या दिवशी गावातील‎ सर्व समाजातील जेष्ठ नागरीक रंग‎ खेळतात. रंगांची उधळन दिवसभर‎ सुरु राहते. पंचमीच्या दिवशी देवीचे‎ सोंग काढले जाते. यावर्षी ही स्वारी‎ १२ मार्च रविवारी मध्यरात्री निघाली‎ यात शहरातील अबाल वृध्दासह‎ सर्व धर्मियांनी उपस्थित राहुन‎ कालिंका देवीची पुजा अर्चा करीत‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ मनोभावे ओवाळले.

कालिंका‎ मातेचे सोंग अनुराधा नक्षत्रावर‎ काढण्यात येते. मोहन‎ लोखंडे,खंडूजी लोखंडे, आबाजी‎ लोखंडे यांनी एका पिढी नंतर एक‎ देवीच्या सोंगाचा मान देण्यात आला‎ होता. त्यानंतर रामराव लोखंडे यांनी‎ काही वर्ष सोंग घेतले त्यानंतर लव‎ लोखंडे त्यांचे सुपुत्र यांना देवीच्या‎ सोंगाचा मान मिळाला. दहा वर्षापुर्वी‎ रामराव लोखंडे यांचे निधन झाले.‎ तेव्हापासून सोंगाचा मान लव‎ लोखंडे यांना शहरातील प्रतिष्ठितांनी‎ दिला तर गतवर्षीपासुन लव लोखंडे‎ यांचे धाकटे बंधु रवि लोखंडे हे सोंग‎ घेण्याचा मान स्विकारत आहेत.‎ रंगपंचमीच्या पाचव्यादिवशी टेंभे‎ झेंडक्यांच्या उजेडात डफड्यांच्या‎ तालावर कालींका देवीचे सोंग‎ रात्रभर शहरातील घराघरापर्यंत‎ पुजेसाठी नेण्यात येते. देवीच्या‎ सोंगाप्रमाणे महिषासुराचे सोंग‎ घेण्याची परंपरा दुबे घराण्याकडे‎ कायम आहे. हातामध्ये ढाल मुसळ‎ घेऊन देवीच्या समोर युध्दाचे‎ आव्हान करण्यात येते या युध्दाला‎ मकीरफ असे म्हणतात. देवीस‎ पकडण्याचा मान बायस, जैस्वाल,‎ गौतम कच्छवा, उपाध्याय यांच्या‎ घराण्याकडे आजही कायम आहे.‎ दानव मारल्यानंतर देवीच्या सोंगाचा‎ विधीवत समारोप करण्यात आला.‎ त्यानंतर मानकऱ्यांचा शाल श्रीफळ‎ देऊन सत्कार करण्यात आला.‎