अभियान:समुद्राच्या उंच लाटांपासून व्हेनिसचे संरक्षण करणाऱ्या भिंतींसमोर नवी आव्हाने

जेसन होरोविट्झ, एम्मा बुबोला मध्यरात्र झाली होती. वादळी वाऱ्याने समुद्रात उंच लाटा उसळत होत्या. इटालियन शहर व्हेनिसच्या टोकावर असलेल्या एका कृत्रिम बेटावरील कमांड सेंटरमध्ये एक अभियंता समोरच्या स्क्रीनवर क्लिक करतो. खाली खोल पाण्यात ७८ भव्य भिंती समुद्राच्या पृष्ठभागावर उठतात. त्या पुढे येणारे पाणी थांबवतात. गेल्या नोव्हेंबरच्या त्या रात्री शहराच्या हवामान कार्यालयात कॉफी पीत असताना अधिकाऱ्यांनी वीस फूट उंच लाटा भिंतींवर आपटताना पाहिल्या. गेल्या शंभर वर्षांतील पाण्याची ही तिसरी सर्वोच्च पातळी होती. तरीही नुकसान झाले नाही.

ही कमाल अमेझिंग एक्सपेरिमेंटल इलेक्ट्रोमेकॅनिकल मोड्यूल (एमओएस) ची होती. टाइड फोरकास्ट सेंटरचे संचालक एल्विस पापा म्हणतात की, भिंती नसत्या तर विनाश निश्चित होता. मॉस अभियांत्रिकी प्रकल्पात बरेच काही आहे. ते इटलीची महत्त्वाकांक्षा, तंत्रज्ञानाच्या क्षमतेसह तिची राजकीय अस्थिरता, कुशासन आणि भ्रष्टाचारदेखील दर्शवते. मॉस प्रकल्पाचे काम १९८४ मध्ये सुरू झाले. लाचखोरी आणि अनेक वर्षांचा विलंब यामुळे हा प्रकल्प वादाच्या भोवऱ्यात सापडला. ४३ हजार कोटी रुपये खर्चून बांधलेल्या मोस भिंतींसाठी हवामान बदलामुळे आव्हान उभे राहिले आहे. मोसचा वापर व्हेनिसमध्ये पूर्वीच्या विचारापेक्षा जास्त केला जात आहे. समुद्राच्या वाढत्या पाण्यामुळे समस्या निर्माण होत आहेत. तज्ज्ञांनी इशारा दिला की, मोसच्या अतिवापरामुळे व्हेनेशियन सरोवर शैवाल नावाच्या जलीय वनस्पतींनी चोक होईल. शहरातील सुंदर कालवे उघड्या गटारांमध्ये रूपांतरित होतील.

१२ नोव्हेंबर २०१९ रोजी समुद्राच्या सहा फुटांपेक्षा जास्त उंचीच्या लाटांमुळे शहराचा ८५ टक्क्यांहून अधिक भाग जलमय झाला होता. दोन जणांचा मृत्यू झाला. काही दिवसांनी पुन्हा पाणी उसळले. शहराचा मोठा भाग जलमय झाला होता. मोसच्या भिंती पाणी थांबवू शकल्या नाहीत. ३ ऑक्टोबर २०२० रोजी मोसच्या भिंतींची उंची वाढवण्याचा निर्णय घेण्यात आला. उंची वाढल्यानंतर शहरात पाणी येणे बंद झाले आहे. दोन वर्षांपूर्वी मोसने काम सुरू केल्यापासून ४९ वेळा भिंती उंचावल्या आहेत.