‘वंदे भारत’ रेल्वेच्या प्रतिकृतीचे अनावारण:पुण्यातील जोशीज मिनिएचर रेल्वे म्यूझियमचा रौप्यमहोत्सव उत्साहात

जगभरातील विविध प्रसिद्ध रेल्वे प्रतिकृतींचे अनोखे संग्रहालय असलेल्या ‘जोशीज मिनिएचर रेल्वे म्युझियम’च्या स्थापनेला यंदा 25 वर्षे पूर्ण होत आहेत. त्यानिमित्ताने संग्रहालयात लवकरच ‘वंदे भारत’ या भारताच्या पहिल्या हाय स्पीड रेल्वेच्या प्रतिकृतीचा समावेश केला जाणार आहे. या रेल्वेच्या प्रतिकृतीचे पुण्यात चंद्रकांत पाटील यांच्या हस्ते अनावरण करण्यात आले.

याप्रसंगी म्युझियमचे रवी जोशी, त्यांचा मुलगा देवव्रत जोशी, उपस्थित होते. पाटील म्हणाले, 25 वर्षांपूर्वी साकारलेले मिनिएचर रेल्वे म्युझियम हे जोशी कुटुंबीयांचे कौतुकास्पद काम आहे. वंदे भारत रेल्वेच्या प्रतिकृतीचे अनावरण होत आहे, ही खरोखरच आनंदाची बाब आहे, कारण आगामी काळ हा वंदे भारत रेल्वे’चा असणार आहे.

देवव्रत जोशी म्हणाले,या प्रतिकृतीचे वैशिष्ट्य म्हणजे भारतीय रेल्वे विभागाकडून वंदे भारत रेल्वेचे डिझाईन घेऊन, त्यानुसार आम्ही या प्रतिकृतीची रचना केली आहे. याचे प्रमाण साधारण100:1 असे आहे. अर्थात प्रतिकृतीचा आकारापेक्षा प्रत्यक्ष रेल्वेचा आकार हा 100 पटीने मोठा आहे. प्रत्यक्ष रेल्वेची रचना, त्यातील एअर सस्पेन्शन, स्ट्रीमलाईन बॉडी, अशा तांत्रिक गोष्टी प्रतिकृतीमध्ये हुबेहूब साकारण्यात आल्या आहेत. या रेल्वेची एक प्रतिकृती साकारण्यासाठी आम्हाला ३ महिन्याचा कालावधी लागला. या रेल्वेच्या वर्किंग मॉडेलवर सध्या काम सुरु असून, हे काम पूर्ण झाल्यावर संग्रहालयात ही रेल्वे प्रतिकृती प्रत्यक्ष धावताना पहायला मिळणार आहे.’’

जोशीज म्युझियम ऑफ मिनीएचर रेल्वेज

बालकृष्ण जोशी अर्थात भाऊ जोशी स्केल मॉडेल्स गोळा करण्याच्या या छंदातून तब्बल चाळीस वर्षे देश विदेशातून रेल्वेची स्केल मॉडेल्स संकलित केली होती. परदेशात असलेल्या स्केल मॉडेल या छंदाबाबत भारतीयांना माहिती व्हावी या उद्देशाने त्यांनी 1982 साली 18 व्यासाच्या भागावर 1:87 या प्रमाणाने एक चलत मॉडेल तयार केले. मुंबई, पुणे या ठिकाणी याची प्रदर्शन केल्यावर त्याला एक स्थायी स्वरूप द्यावे, या उद्देशाने 1 एप्रिल 1998 रोजी जोशीज् म्युझियम ऑफ मिनीएचर रेल्वेज साकारले. यामध्ये डीझेल ट्रेन, स्टीम इंजिन (वाफेवरील इंजिन), इलेक्ट्रिक रेल्वे, रेल बस, रोप वे, फिनीक्युलर रेल्वे, टोय ट्रेन अशा विविध प्रकारच्या रेल्वे प्रतिकृती आहेत. तब्बल 60 सिग्नल यंत्रणा यामध्ये समाविष्ट करण्यात आल्या आहेत.

भारतीय रेल्वेसाठीचे प्रकल्प

गोव्यातील मडगाव येथे कोकण रेलेसाठी तर कर्नाटकातील धारवाड येथे भारतीय रेल्वेसाठी स्टेशन मास्टर यांच्या प्रशिक्षणासाठी मॉडेल रूमची उभारणी.

दिल्ली येथील राष्ट्रीय रेल्वे संग्रहालयातील मिनिएचर रेल्वे मॉडेल रूम या दालनाची रचना

वाराणसी येथील डिझेल लोकोमोटिव्ह वर्कशॉप’साठी डिझेल मॉडेल्सची निर्मिती.