बसवेश्वर जयंती विशेष: शोषण करणाऱ्या धर्माधिकाऱ्यांना व दलालांनाही रोखण्याचे आव्हान

महास्वामीजी म्हणाले, बाराव्या शतकात संत बसवेश्वरांनी लोककल्याणार्थ समानतेची चळवळ उभारली. स्त्री-पुरुष समानतेचा पुरस्कार केला. वचनातून सामाजिक न्याय संकल्पना मांडली. व्यक्तीपूजेचे वाढते स्तोम, मंदिरे-मूर्ती आणि त्यातून निर्माण होणाऱ्या अंधश्रध्देला मूठमाती दिली. देवधर्माच्या नावावर पिचलेल्या अज्ञानी समाजाचे शोषण थांबवण्यासाठी क्षुद्र-अतिक्षुद्र समुदायांना एकत्र आणले. आत्मिक चिंतनासाठी इष्टलिंगाचा पर्याय दिला. सनातनी विचारांची होळी केली. बसवेश्वरांचे विचार पटल्यामुळे अनेक जाती-धर्मातून लोक अनुभव मंडपाच्या माध्यमातून एकत्र आले. प्रतिकूल परिस्थातीत एकत्र आणलेला लोकसमूह एकसंध ठेवण्यासाठी आणि विज्ञानवादी विचार भविष्यातही टिकून तो कालानुरूप प्रगल्भ होत जाण्यासाठीच बसवेश्वरांनी लिंगायत धर्माची स्थापना केली.

लिंगायत धर्मात इतर जाती-धर्माच्या समुहातूनही लोक आले होते. त्यात प्रामुख्याने शैवांचाही समावेश होता. बसवेश्वरांच्या हयातीत आणि त्यांच्यानंतर कालांतराने काही स्वार्थी शैवांना, अज्ञानी लोकांचे शोषण बसवेश्वरांच्या विचार आचरण्याने चालत नाही याचा साक्षात्कार झाला. म्हणून त्यानी 'वीर'शैव लिंगायत अशा शब्दप्रयोगाद्वारे स्वत:ची ओळख निर्माण केली, असे सांगून महास्वामीजींनी लिंगायत आणि वीरशैव लिंगायत मत प्रवाहांवर प्रकाश टाकला.

पुढील स्लाइड्‍सवर क्लिक करून वाचा... काय म्हणाले महास्वामीजी?

महास्वामीजी म्हणाले, अंधारात चाचपडणाऱ्या समाजाला जागे करण्यासाठी संत बसवेश्वरांनी परखड वचने लिहिली. समकालीन सिध्दरामेश्वरांनीही बसवेश्वरांच्या वचनांचे महत्त्व ओळखून समाजाला विधायक दिशा देण्याचा प्रयत्न केला. बसवेश्वरानंतर शेकडो वर्षांनी आजच्या आधुनिक समाजात व्यक्तीपूजेचे स्तोम वाढवणारे स्वार्थी धर्माधिकारी नष्ट होण्याऐवजी फोफावत आहेत. अशा ढोंगींनी व्यक्तीकेंद्रित प्रवृत्तींना वेसण घालण्यासाठी लिंगायत धर्मातील बुध्दिजीवी आणि उच्चशिक्षित एकत्र येऊन पुढाकार घेण्याची गरज आहे.

व्यक्तीपूजेचे स्तोम माजविणाऱ्या स्वार्थी लोकांपासून सामान्य समाजाला सावध करण्याऐवजी तथाकथित बुध्दिजीवी, समाजधुरीण आणि उच्चशिक्षित लोक त्यांचे दलाल म्हणून काम करताहेत, हे दुर्दैव आहे. कारण अशामुळे समाज पुन्हा शोषणाच्या खाईत जाईल. म्हणून आता लिंगायत धर्मातील समाजाला डोळस होऊन स्वत:ला देव मानणाऱ्या स्वार्थी लोकांना आणि त्यांच्या दलालांनाही वेळीच वेसण घालण्याचे दुहेरी आव्हान आहे.

आजच्या घडीला लिंगायत धर्माच्या आग्रही मागणीबाबत महास्वामीजी म्हणाले, लिंगायत धर्म तर संत बसवेश्वरांनी आधीच स्थापन केला आहे. आजची धर्माच्या मागणीची चळवळ ही केवळ शासकीय लाभांसाठीच नाही, तर संत बसवेश्वरांच्या श्रेष्ठ विचारांना वैधानिक अधिष्ठान मिळवून देण्यासाठी आहे. म्हणून लिंगायत धर्माच्या मान्यतेसाठी आमचे प्रयत्न आहेत, तो आमचा हक्क असून मिळेपर्यंत आमचा लढा संपणार नाही. आम्ही धर्मसमर्थक विज्ञानवादी आहोत, विरोधक हे सनातनी आहेत, असे महास्वामीजी म्हणाले.

लिंगायत धर्माच्या मागणीचे जे विरोधक आहेत ते बसवेश्वरद्वेष्टे असून 'बसवेश्वरांच्या आधीपासूनच लिंगायत धर्म अस्तित्वात होता.' असे अप्रस्तुत दाखले देत सांगत आहेत. कारण त्याना संत बसवेश्वरांच्या विधायक तत्त्वज्ञानापेक्षा स्वार्थाच्या दलालीत रस अाहे त्यांनाही आता समाज ओळखून असल्याचे मत महास्वामीजींनी व्यक्त केले.

महास्वामीजी म्हणाले, जन्मभूमी कुडलसंगम (जि. विजयपूर) येथे संत बसवेश्वरांचे विचार पुढे नेण्याचे कार्य वर्षानुवर्षांपासून चालू आहे. वचनभूमी अनुभव मंडप - बसवकल्याण (जि. बिदर) येथेही अखंड विचारमंथन होत आले आहे. विश्वव्यापी समतेचे विचार मांडण्यासाठी अनुभव मंडप पीठाच्या माध्यामातून जगातील पहिली लोकशाही संसद संत बसवेश्वरांनी निर्माण केली. देश-विदेशातील हजारो विचारवंतांना बसवेश्वरांच्या कार्याचा गौरव केला. म्हणूनच संत बसवेश्वरांचा पुतळा लंडनमधील थेम्स नदीकिनारी बसविण्यात आला आहे, मात्र कर्मभूमी मंगळवेढा (जि. सोलापूर) येथे बसवेश्वरांच्या नावाचा एक दगडही नसावा, हे बसवेश्वर प्रणित मानवीमूल्यांच्या अध:पतनाचे लक्षण असल्याचे महास्वामीजी म्हणाले.