केशकर्तनासहित बूटपॉलिश, कुटुंब नियोजनास बाबूंना मिळत होते भत्ते

नवी दिल्ली - केंद्र सरकारच्या कर्मचाऱ्यांना अनेक अजब भत्ते वर्षानुवर्षे दिले जात आहेत. यातील काही भत्त्यांची माहिती घेतल्यास मोठी रंजक बाब समोर येते. या भत्त्यांमध्ये केस कापण्यासाठी प्रति महिना ५ रुपये, तर सायकलच्या वापरासाठी ९० रुपये भत्त्याचा समावेश आहे. एवढेच नव्हे, तर छोट्या कुटुंबाला प्रोत्साहन देण्यासाठी कुटुंब नियोजन भत्ताही मिळतो आहे. सद्य:स्थितीत ४७ लाख केंद्रीय कर्मचाऱ्यांना आणि ५२ लाख निवृत्तिवेतनधारकांना १५ श्रेणींमध्ये विविध १९६ भत्ते दिले जात आहेत.

सातव्या वेतन आयोगाने ५२ भत्ते पूर्णपणे बंद करण्याची शिफारस केली आहे. दुसरीकडे ३६ भत्त्यांचे सध्याचे स्वरूप संपुष्टात आणत त्यांना अन्य भत्त्यांत समायोजित करण्यात आले आहे. विशेष म्हणजे विविध प्रकारच्या भत्त्यांची माहिती खुद्द कर्मचाऱ्यांनाही नाही. त्यांनी या भत्त्यांचा कधी लाभही घेतला नाही. या मुद्द्यावर दैनिक भास्करने वेतन आयोगाचे प्रमुख न्या. ए. के. माथूर यांच्याशी संपर्क साधला असता ते म्हणाले की, केस कापणे, सायकलचा वापर करणे किंवा कुटुंब नियोजनासाठीचे भत्ते सध्याच्या सामाजिक स्थितीत कोणीही न्यायसंगत ठरवू शकत नाही. आम्ही बूटपॉलिश आणि कपडे धुण्यासाठीचा भत्ता समाप्त करून ते एकत्रित लिव्हिंग अलाऊन्समध्ये जोडण्यात आले. भत्ते जास्त तर्कसंगत आणि कालानुरूप बनवणे हा त्यामागचा मुख्य उद्देश होता. केंद्रीय कर्मचाऱ्यांना सर्वाधिक ५१ पद्धतीचे भत्ते जोखमीशी संबंधित श्रेणीतील कामात दिले जातात. १५ प्रकारचे योग्यता भत्ते आणि जास्त व अतिरिक्त ड्यूटीसाठी १४ प्रकारच्या भत्त्यांची व्यवस्था आहे. याशिवाय १३ प्रकारचे प्रवास भत्ते मिळतात. विविध कर्मचारी वर्गांसाठी ९ प्रकारचे गणवेश भत्ते मिळतात. न्या. माथूर म्हणाले, खोलवर विचार केल्यास अनेक भत्ते याआधीच संपुष्टात यायला हवे होते. आम्ही सरकारला योग्य वेळी अहवाल दिला आहे. आता निर्णय सरकारला घ्यावयाचा आहे.

केंद्रीय कर्मचाऱ्यांना वेतन-भत्त्यांत वाढ करण्याची शिफारस करण्यात आली आहे. यामध्ये १६ टक्के वाढ वेतनात आणि ६३ टक्के भत्त्यांत होईल. निवृत्तिवेतन २४ टक्क्यांपर्यंत वाढू शकेल. या शिफारशी जशाच्या तशा लागू केल्यास तिजोरीवर १.०२ लाख कोटी रुपयांचा अतिरिक्त भार पडेल.

- तज्ञांनुसार, १०८ भत्त्यांत निम्म्याहून अधिक वेतनाचाच भाग. ते आवश्यकही आहेत. उदा. वाहतूक, एचआरए आदी.
- विशेष कामासंदर्भात होणारे खर्च उदा. टीए-डीए, दैनंदिन खर्च यासारखे भत्ते आवश्यक.
-मात्र काही ठरावीक जबाबदारीसाठी दिला जाणारा उदा. चौकशी भत्ता बंद करणे योग्य आहे.

हेअर कटिंग - ५ रुपये प्रति महिना हेअर कटिंग भत्ता सीआयएसएफच्या जवानांना दिला जात होता.
शिफारस- एकत्रित वैयक्तिक खर्चात तो जोडला.