या 5 तीर्थांना / या 5 तीर्थांना मानले जाते महादेवाचा अंश, वाचा कुठे आहे कोणते अंग

उत्तराखंडाचे हिंदू संस्कृतीमध्ये महत्त्वपूर्ण स्थान आहे. येथे गंगोत्री, यमुनोत्री, बद्रीनाथ यासारखे अनेक तिर्थ क्षेत्र आहेत. जगामध्ये महादेवाचे असंख्य मंदीर आहे परंतु उत्तराखंडातील पाच मंदीरे सर्वोत्तम आहेत. महादेवाने आपल्या महिषरुप अवतारामध्ये आपले पाच अंग विविध स्थानांवर स्थापन केले होते. त्यांना मुख्य केदारनाथ पीठाच्या अतिरिक्त चार आणि पीठांसहीत पंच केदार म्हटले जाते.

पंच केदार तीर्थ

1. केदारनाथ
2. मध्यमेश्र्वर
3. तुंगनाथ
4. रुद्रनाथ
5. कल्पेश्वर

1. केदारनाथ
हे मुख्य केदार पीठ आहे. याला पंच केदारमध्ये प्रथम म्हटले जाते. पुराणांनुसार महाभारताचे युध्द संपल्यावर, आपल्याच कुळातील लोकांचा वध केल्याच्या पापांचे प्रायच्छित्त करण्यासाठी वेदव्यासजींच्या आज्ञे मुळे पांडवांनी येथे भगवान शिवची उपासना केली होती. तेव्हा भगवान शिवने खुश होऊन महिष म्हणचेच बैलाच्या रुपात दर्शन दिले होते. आणित्यांना पापांतुन मुक्त केले होते. तेव्हापासुन महिषरुपधारी भगवान शिवचा पृष्टभाग येथे शिलारुपात आहे.

पुढे जाणून घ्या, इतर 4 केदार तीर्थांची रोचक माहिती...

2. मध्यमेश्र्वर या स्थानाला मनमहेश्र्वर किंवा मदनमहेश्र्वर म्हटले जाते. यांना पंच केदारमध्ये दुसरे मानले जाते. हे उषा मठपासुन १८ किमी दुर आहे. येथे महिषरुपधारी महादेवाची नाभी लिंग रुपात आहे. पौराणिक कथांनुसार महादेवाने आपली मधुचंद्र रात्र येथे साजरी केली होती. येथिल पाण्याचे काही थेंब मोक्षासाठी पुरक मानले जातात.3. तुंगनाथ हे पंच केदारचे तिसरे स्थान मानले जाते. केदारनाथपासून बद्रीनाथला जातांना रस्त्यात हे क्षेत्र येते. येथे महादेवाची भुजा शिला रुपात स्थित आहे. म्हटले जाते की, या मंदीराची निर्मिती पांडवांनी महादेवाला प्रसन्न करण्यासाठी केली होती. तुंगनाथ पर्वताची चढन ही उत्तराखंडाच्या यात्रेची सर्वात उंच चढन मानली जाते.4. रुद्रनाथ हे पंच केदारमध्ये चौथे तीर्थ आहे. येथे महेशरुपाचे शिव मुख आहे. तुंगनाथ पासुन रुद्रनाथ-पर्वत दिसतो. परंतु ते गुहेमध्ये असल्याने तेथे पोहचण्याचा मार्ग दुर्गम आहे. येथे जाण्याचा एक रस्ता हेलंग पासुन जातो.5. कल्पेश्वर हे पंच केदारचे पाचवे क्षेत्र आहे. येथे महिषधारी भगवान शिवच्या जटांची पुजा केली जाते. अलखनंदा पासुन ६ कि.मी गेल्यावर हे स्थान येते. या स्थानाला उसगम नावानेसुध्दा ओळखले जाते. येथिल गर्भगृहाचा रस्ता एक प्राकृतिक गुहेपासून जातो.

2. मध्यमेश्र्वर या स्थानाला मनमहेश्र्वर किंवा मदनमहेश्र्वर म्हटले जाते. यांना पंच केदारमध्ये दुसरे मानले जाते. हे उषा मठपासुन १८ किमी दुर आहे. येथे महिषरुपधारी महादेवाची नाभी लिंग रुपात आहे. पौराणिक कथांनुसार महादेवाने आपली मधुचंद्र रात्र येथे साजरी केली होती. येथिल पाण्याचे काही थेंब मोक्षासाठी पुरक मानले जातात.

3. तुंगनाथ हे पंच केदारचे तिसरे स्थान मानले जाते. केदारनाथपासून बद्रीनाथला जातांना रस्त्यात हे क्षेत्र येते. येथे महादेवाची भुजा शिला रुपात स्थित आहे. म्हटले जाते की, या मंदीराची निर्मिती पांडवांनी महादेवाला प्रसन्न करण्यासाठी केली होती. तुंगनाथ पर्वताची चढन ही उत्तराखंडाच्या यात्रेची सर्वात उंच चढन मानली जाते.

4. रुद्रनाथ हे पंच केदारमध्ये चौथे तीर्थ आहे. येथे महेशरुपाचे शिव मुख आहे. तुंगनाथ पासुन रुद्रनाथ-पर्वत दिसतो. परंतु ते गुहेमध्ये असल्याने तेथे पोहचण्याचा मार्ग दुर्गम आहे. येथे जाण्याचा एक रस्ता हेलंग पासुन जातो.

5. कल्पेश्वर हे पंच केदारचे पाचवे क्षेत्र आहे. येथे महिषधारी भगवान शिवच्या जटांची पुजा केली जाते. अलखनंदा पासुन ६ कि.मी गेल्यावर हे स्थान येते. या स्थानाला उसगम नावानेसुध्दा ओळखले जाते. येथिल गर्भगृहाचा रस्ता एक प्राकृतिक गुहेपासून जातो.