बंगाल, ओडिशा दोघांकडेही जीआय टॅग, पण रसगुल्ल्यांचा खरा ‘कोलंबस’ कोण?

रसगुल्ल्यांवरून ओडिशा आणि बंगालमध्ये दीर्घकाळापासून रस्सीखेच सुरू होती. रसगुल्ल्याचा शोध आमच्याच पूर्वजांनी लावला, असे मानणाऱ्यांची संख्या दोन्ही राज्यांत कमी नाही. गेल्या वर्षी बंगालने भौगोलिक सूचक (जीआय) मिळवून ओडिशाला मागे टाकले होते. अलीकडेच ओडिशाच्या रसगुल्ल्यांनीही ही मान्यता मिळवली आहे. इतिहासकार सांगतात की, दूध नासवून पनीर बनवण्याची कला पोर्तुगिजांनी बंगाली लोकांना १६ व्या शतकानंतर शिकवली होती. दुसरीकडे, ओडिशाचा युक्तिवाद असा की, जगन्नाथ मंदिरात देवाला जो नैवेद्य दाखवला जातो त्यात पनीरच्या मिठाईचा अनेक शतकांपासून समावेश आहे. त्यामुळे पोर्तुगिजांचे रसगुल्ल्याच्या जन्माशी कुठलेही नाते नाही. 

बंगाली रसगुल्ला
दावा: तो १८६८ मध्ये नवीनचंद्र दास यांनी बनवला होता. त्यांना ‘रसगुल्ल्याचा कोलंबस’ म्हटले जाते. नंतर त्यांचा मुलगा के. सी. दासने तो पुढे नेला. बंगाली रसगुल्ला कमी गोड, स्पंजी असतो. पश्चिम बंगालमध्ये १४ नोव्हेंबरला रसगुल्ला डे साजरा केला जातो.

उडिया रसगुल्ला
दावा: १२ व्या शतकापासून देवाला नैवेद्य दाखवला जातो. उडिया स्वयंपाक्यांनी बंगाल्यांना रसगुल्ला दिला. उडिया रसगुल्ला थोडा गडद भुरकट रंगाचा. ओडिशात ३० जुलैला रसगुल्ला दिवस.