अग्रलेख:नोकरशाहीने आत्मसंतुष्ट न होता आपले काम करावे

दिल्लीत आयएएस अधिकाऱ्यांच्या एका संघटनेने बुद्धिजीवींच्या क्लबमध्ये ‘आयएएसने देशाला निराश केले का?’ या विषयावर चर्चासत्र आयोजित केले होते. इतर प्रतिष्ठित लोकांव्यतिरिक्त प्रामुख्याने देशातील महत्त्वाच्या पदांवर असलेले काही आयएएस अधिकारी वक्ते होते. भाषणाचा सारांश असा होता की, काही विशेष अधिकाऱ्यांचे चारित्र्य सोडले तर एकूणच या केडरने देशाच्या विकासात मोठे योगदान दिले आहे. म्हणजेच या वरिष्ठ अधिकाऱ्यांनी (यांच्यापैकी काहींनी निवृत्तीनंतरही उच्च पदे भूषवली) स्वत:च या संवर्गाला प्रमाणपत्र दिले. एका अधिकाऱ्याने सांगितले की, शैक्षणिक क्षेत्रात, विशेषत: महिलांच्या शिक्षणात अपेक्षित यश मिळू शकले नसेल, परंतु आरोग्य क्षेत्रात आणि दक्षिण भारतातील महिलांच्या सेल्फ-हेल्प ग्रुप योजनेंतर्गत मोठे आर्थिक सक्षमीकरण झाले आहे. त्याच वेळी विकासाच्या संथ गतीचे कारण वसाहतींच्या शोषणामुळे निर्माण झालेली गरिबी हे सांगितले गेले. या वक्त्यांनी शेजारच्या बांगलादेशातील सेल्फ-हेल्प योजनेचे यशही पाहावे. भारत, चीन आणि इस्रायल जवळजवळ एकाच काळात स्वतंत्र झाले आणि त्यांनी स्वराज्याचा आपापला मार्ग निवडला. या देशांच्या आर्थिक प्रगतीचाही विचार व्हायला हवा. आणखी एका अधिकाऱ्याने युक्तिवाद केला की, आजही देशातील बहुतांश तरुण या केडरमध्ये येणे हे त्यांचे स्वप्न मानत असतील, तर याचा अर्थ केडर आपले काम योग्य पद्धतीने करत आहे. तथापि, हे पूर्ण वास्तव नाही. कुठे तरी या अधिकाऱ्यांचा दर्जा, सत्ता आणि पगार, भत्ते हे कारण आहे. अधिकाऱ्यांनी आत्मसंतुष्ट न होता प्रामाणिकपणे आढावा घेणे आवश्यक आहे. तसेच बदलत्या परिस्थितीनुसार आवश्यक ते बदल करावेत.