जागतिक बँकेचा अहवाल:हवामानाचा थेट परिणाम आता सामान्य जनजीवनावर

नु कत्याच आलेल्या जागतिक बँकेच्या अहवालानुसार, येत्या काही वर्षांत भारतातील उष्णतेने मानवी सहनशीलतेची मर्यादा ओलांडली आहे, त्यामुळे मृत्यू, बेरोजगारी वाढेल आणि आर्थिक-अन्न संकट भयंकर रूप धारण करेल. या अहवालात म्हटले आहे की, जगात भारताला सर्वाधिक तापमान, दीर्घकाळापर्यंत उष्णता आणि उष्णतेच्या लाटा मानवी जीवनासाठी सहन करण्यापेक्षा जास्त त्रास सहन करतील.

अहवालानुसार, आज भारतातील ७५% कामगार (३८ कोटी लोक) शेती, बांधकाम आणि मजुरी यांसारख्या अति उष्णतेमध्ये काम करतात. अहवालात यावर्षी एप्रिलमध्ये कमाल तापमान ४६ अंश सेल्सियस होते आणि मार्चपासूनच ते कमालीचे उष्ण असल्याचे निदर्शनास आणून दिले आहे आणि आगामी काळात ते आणखी वाढेल. जगात सुमारे ८० कोटी लोक बेरोजगार असतील, त्यापैकी ३४ कोटी फक्त भारतातील असतील. २०३६ पर्यंत उष्णतेच्या लाटा २५ पट वाढतील. २०३० मध्ये उच्च तापमानामुळे आर्थिक उलाढाली कमी होतील आणि भारत त्याच्या जीडीपीच्या ४.५% गमावू लागेल.

भारतातील शीत-साखळी प्रणालीमध्ये ताज्या उत्पादनाचा केवळ ४% वाटा असल्याने दरवर्षी सुमारे एक लाख कोटी रुपयांचे अन्न वाया जाते. तापमानात वाढ झाल्यामुळे दोनतृतीयांश वर्ग असे असतील की, ते ही उष्णता सहन करू शकणार नाहीत. या मृत्यूमुळे रोग आणि इतर अनेक प्रकारची जीवन-संकटे चालूच राहतील. मार्च महिन्यात कडक उन्हामुळे गव्हाचे उत्पादन घटले यात शंका नाही. आगामी काळात केवळ वाढत्या तापमानामुळेच नव्हे, तर प्रदीर्घ उन्हाळ्यामुळेही कृषी चक्रावरही परिणाम होण्याचा धोका आहे. म्हणजे मानवी जीवनावर, उत्पादनावर, अर्थव्यवस्थेवर येणारे संकट.