मॅनेजमेंट फंडा:नावात काय आहे? अस्सल असणे महत्त्वाचे

अखेर मी तुर्की या सँडविचच्या देशातून परतलो. सुपर मिनी सँडविचपासून ते मल्टी-लेयर सँडविचपर्यंत (हा एक पूर्ण आहार आहे, तो तुकडे करून खाता येतो) खाणे ही तुर्की लोकांसाठी सामान्य दिनचर्या आहे. सँडविचशिवाय जेवण झाल्याचे ऐकणे दुर्मिळ आहे. किमान इस्तंबूल आणि अंतालिया या दोन मोठ्या शहरांमध्ये सँडविच मेनूमध्ये एकही कार्यक्रम नसतो, अगदी भारतीय विवाहसोहळ्यांमध्येही. कदाचित म्हणूनच सँडविच स्पर्धेत तुर्की प्रथम क्रमांकावर आहे. युरोपियन वर्ल्ड फूड कॅटलॉग प्रोजेक्ट ‘टेस्ट अॅटलस’च्या ताज्या क्रमवारीनुसार जगातील ५० सर्वोत्तम सँडविचच्या यादीमध्ये ‘टॉम्बिक’सारख्या कबाबपासून बनवलेल्या सँडविचपासून बन-आकाराच्या मीट स्टफिंगच्या सँडविचचा समावेश आहे, पण सपाट ब्रेडचा तुर्कीचा ‘प्राइड एकमेक’ या यादीत अव्वल आहे. स्थानिक पदार्थ आणि पारंपरिक खाद्यपदार्थांना प्रोत्साहन देण्यासाठीच्या या जागतिक प्रकल्पात बनच्या आकारासह ‘टॉम्बिक’ पूर्णपणे अस्सल आढळला. पोर्तुगालचा ‘बुटिफारा’ सँडविच दुसऱ्या क्रमांकावर आहे. ब्रेड माऊस पॅडसारखा असतो - मोठा आणि सर्व्ह करण्यापूर्वी टोस्ट असतो. त्याचे वैशिष्ट्य म्हणजे वरचा ब्रेड खालपेक्षा छोटा असतो. अर्जेंटिनाचा ‘डी लोमो’ तिसऱ्या क्रमांकावर आहे, तर खाद्यसंस्कृतीचा अभिमानी अमेरिकेचा ‘स्पीडी’ सँडविच चौथ्या क्रमांकावर आहे. अर्जेंटिना आणि अमेरिका या दोन्ही देशांचे सँडविच हॉट डॉगसारखे लांब आहेत (भारतात खातात त्याप्रमाणे). व्हिएतनामचा ‘व्हॅन मी हिओ क्वे’ पाचव्या स्थानावर येतो, त्याचे सबवे सँडविचप्रमाणे सर्व्ह करण्यापूर्वी दोन-तीन तुकडे करतात.

तुम्हला वाटत असेल की ‘वडापाव’, ज्याच्या ब्रेडचे नाव स्थानिक आहे (गोव्यातून घेतलेले), ते टॉप ५० मध्ये येण्याची शक्यता आहे का? मला सांगायला आनंद होतो की, आपला वडापाव १३ व्या क्रमांकावर आहे आणि तुर्कस्तानमधील केटरर्सना ते चांगले माहीत आहे. वडापावच्या पलीकडे, मी सर्व १२ सँडविचचे मूल्यमापन केले तेव्हा समजले की, आपला पदार्थ शाकाहारी वर्गात प्रथम क्रमांकावर आहे. विशेष म्हणजे, ‘लसूण-खोबरा चटणी’ हे सुक्या खोबऱ्यासोबत तिखट लसूण यांचे अप्रतिम मिश्रण आहे. ती ब्रेडवर पसरलेल्या सॉससारखी नाही, तर लसणाच्या चवीसाठी योग्य प्रमाणात ती वरून लावली जाते. ही चटणी मसालेदारपणाच्या श्रेणीत वडापाव क्रमांक एक बनवते, तर बहुतांश लोक व्हाइट सॉससह चांगले चीज घालतात. वडापाव विशेष बनवणारे बटाटा वड्याचे सारण मुख्यत्वे इतर पॅटीजप्रमाणे बटाट्यापासून बनवले जाते, पण कांद्याशिवाय. कांदा इतर तयारीमध्ये वापरला जातो. अन्नामध्ये सर्व राष्ट्रांना एकत्र आणण्याची ताकद आहे, परंतु वडापावसारखे काही पदार्थ त्यांच्या उपजत ओळखीमुळे अनेकांपासून वेगळे आहेत. अन्नाची जशी वेगळी ओळख आहे, त्याचप्रमाणे कोणत्याही क्षेत्रातील आपल्या विचारसरणीवर जागतिक नावांनी परिणाम होऊ नये.

फंडा असा की, कोणत्याही सर्जनशील स्पर्धेमध्ये आपण निकृष्टतेच्या भावनेशिवाय आपल्या मूळ गुणवत्तेवर टिकून राहिलो, तर नक्कीच जग आपल्याकडे दुर्लक्ष करू शकत नाही. अस्सलपणा भारतीय वडापावला स्टायलिश जागतिक सँडविचच्या स्पर्धेत उभे करतो!

एन. रघुरामन, मॅनेजमेंट गुरू [raghu@dbcorp.in]